Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Wystąpienie do Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych z dnia 2022-05-11.

Adresat:
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości
Sygnatura:
VII.510.37.2022
Data sprawy:
2022-05-11
Rodzaj sprawy:
uwagi RPO do przygotowywanych (zmienianych) aktów prawnych (WL)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego
Wynik sprawy:
Opis sprawy:

Wystąpienie do Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych.

W 2020 r. udostępniona została informacja o wynikach kontroli Najwyższej Izby Kontroli, w której wskazano, że "o ile sama idea informatyzacji i automatyzacji niektórych czynności wykonywanych przez osoby orzekające oraz personel administracyjny sądów nie wzbudza w dzisiejszych czasach żadnych kontrowersji, to jednak realizacja tego procesu nasuwa wiele pytań wynikających z zasad zarządzania środkami publicznymi". W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich także perspektywa prawa do prywatności odgrywa istotne znaczenie w zakresie tego ważnego i niewątpliwie potrzebnego procesu. W Ocenie Skutków Regulacji oraz uzasadnieniu dla projektowanych zmian brakuje szerszej analizy polegającej na odniesieniu się do wyników przywołanej powyżej kontroli. Jest to o tyle istotne, że NIK negatywnie oceniła ustanowione przez Ministra Sprawiedliwości dotychczasowe struktury organizacyjne oraz procedury zarządzania projektami informatycznymi, które nie zapewniały skutecznej i terminowej realizacji tych przedsięwzięć. Spośród bowiem czterech zbadanych projektów Najwyższa Izba Kontroli oceniła pozytywnie tylko jeden z nich i jednocześnie zwróciła uwagę na niewykorzystanie możliwości optymalizacji tego przedsięwzięcia. Dodatkowo Najwyższa Izba Kontroli zwróciła uwagę na to, że w znaczący sposób uległy pogorszeniu kluczowe wskaźniki sprawności postępowań sądowych. Ponadto, Najwyższa Izba Kontroli wskazała, iż zbadane projekty nie zostały powiązane z obowiązującym w kontrolowanym okresie, strategicznym dokumentem, określającym kierunki rozwoju wymiaru sprawiedliwości - "Strategią modernizacji przestrzeni sprawiedliwości w Polsce na lata 2014-2020".

Dlatego, w opinii Rzecznika, zmiany projektowane przez Ministra Sprawiedliwości winny uwzględniać wyniki przywołanej kontroli, a także Ocena Skutków Regulacji winna zostać uzupełniona o szczegółowe analizy, w oparciu o które zaplanowany został taki rozwój narzędzi mających służyć skutecznej informatyzacji. Należy także postawić pytanie dotyczące stworzenia przez resort sprawiedliwości kolejnego dokumentu strategicznego dotyczącego tej materii, gdyż przywołany w raporcie obejmował lata 2014-2020.

Projektowane brzmienie dodawanego do ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych art. 175ca zakłada, że Minister Sprawiedliwości przetwarza dane, w tym dane osobowe uczestników postępowania sądowego, znajdujące się w systemach teleinformatycznych w zakresie niezbędnym dla realizacji zadań związanych z informatyzacją sądownictwa. Wątpliwości RPO budzi zakres projektowanych zmian. Można mieć bowiem wątpliwość, czy Minister Sprawiedliwości winien mieć dostęp do danych osobowych uczestników postępowań sądowych, w tym także - z uwagi na charakter postępowania sądowego - do danych szczególnych (wrażliwych).

Rzecznik zaznaczył, że realizacja zadań związanych z informatyzacją sądownictwa nie uzasadnia dostępu do danych osobowych, gdyż taki dostęp organu władzy wykonawczej do akt toczącego się postępowania sądowego jest niezgodny z Konstytucją. Powyższe zadania mogą być bowiem z powodzeniem realizowane w oparciu o dane dotyczące liczby postępowań sądowych oraz czasie, w jakim zapadają rozstrzygnięcia.

Rzecznik zwrócił się z prośbą o poinformowanie o decyzjach dotyczących rozstrzygnięcia podniesionych w niniejszym stanowisku uwag i wątpliwości.

 
Wystąpienie dołączone do tego dokumentu: