głoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi kasacyjnej od wyroku WSA oddalającego skargę na postanowienie Dyrektora IAS odnośnie wysokości zobowiązania w podatku od spadków i darowizn z dnia 2022-05-25.
głoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi kasacyjnej od wyroku WSA oddalającego skargę na postanowienie Dyrektora IAS odnośnie wysokości zobowiązania w podatku od spadków i darowizn.
Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w postępowaniu toczącym się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym (dalej: "NSA") w sprawie ze skargi kasacyjnej H. P. (dalej: "Skarżąca") od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. (dalej: "WSA w G.") z dnia 23 czerwca 2021 r. oddalającego skargę na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w K. (dalej: "Dyrektor IAS") z dnia 5 lutego 2021 r. w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie zmiany decyzji ostatecznej w podatku od spadków i darowizn. Jednocześnie, stosownie do art. 185 ppsa, Rzecznik wniósł o uwzględnienie w całości skargi kasacyjnej.
RPO wskazał, iż istota sporu w niniejszej sprawie koncentruje się na ustaleniu, czy zaistniały w przedstawionym stanie faktycznym przesłanki do zmiany decyzji ustalającej wysokość zobowiązania w podatku od spadków i darowizn, określone w art. 254 Ordynacji podatkowej.
Rzecznik zauważył, że zobowiązanie w podatku od spadków i darowizn powstaje w podobny sposób jak w podatku od nieruchomości, czy w podatku rolnym - tj. w drodze decyzji ustalającej wysokość zobowiązania. Skoro zatem ustawodawca przewidział w przepisach materialnych dotyczących tych podatków (które wykazują podobieństwo z podatkiem od spadków i darowizn w zakresie powstania obowiązku podatkowego) wpływ zmiany okoliczności determinujących wysokość zobowiązania - co z kolei warunkuje możliwość skorzystania z instytucji przewidzianej w art. 254 Ordynacji podatkowej, to do możliwości skorzystania z tego trybu zmiany decyzji ostatecznej powinna mieć zastosowanie ta sama rationis, która odnosi się do wyżej wskazanych podatków.
W opinii RPO w sprawie Skarżącej występują przesłanki zastosowania analogii legis, za czym przemawia ratio legis przepisu art. 254 Ordynacji podatkowej, jak i aksjologiczna podstawa zawartej w nim instytucji prawnej. Instytucja zmiany decyzji ostatecznej wskutek zmiany okoliczności faktycznych pozwala zrealizować zarówno zasadę praworządności, jak i zasadę zaufania obywatela do państwa, zapewnienie bezpieczeństwa obrotu prawnego nie może bowiem być celem samym w sobie. Skarżąca nie powinna ponosić negatywnych konsekwencji pewnych braków czy też luk w ukształtowanej procedurze. Przyjęcie poglądu przeciwnego skutkowałoby pozbawieniem jej możliwości odzyskania środków pieniężnych, które w związku z wypłatą zachowku powinny być jej zwrócone oraz byłoby równoznaczne z naruszeniem konstytucyjnej zasady równości.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok w całości, a także zaskarżone postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w K. z dnia 5 lutego 2021 r. oraz poprzedzające je postanowienie tego organu z dnia 16 września 2020 r. W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie w ustawie o podatku od spadków i darowizn zaistniała niezamierzona przez ustawodawcę luka prawna uniemożliwiająca stosowanie prawa. NSA podzielił stanowisko Rzecznika, że lukę tę należy uzupełnić poprzez wnioskowanie per analogiam, czyli zastosowanie regulującego podobną sytuację art. 254 o.p. Przyjęcie wskazanego wniosku prowadzi do konieczności uchylenia zaskarżonego wyroku oraz wydanych w sprawie postanowień, w których odmówiono wszczęcia postępowania w sprawie zmiany decyzji ostatecznej. Nie zachodziły bowiem przyczyny uniemożliwiające merytoryczne rozpatrzenie wniosku skarżącej, wskazywane przez organ jako podstawa do zastosowania regulacji określonej w art. 165a o.p. i odmowy wszczęcia postępowania.