Wystąpienie do Ministra Edukacji i Nauki w sprawie braku możliwości podjęcia nauki kolejnego zawodu z szkole branżowej z uwagi na reformę systemu oświaty z dnia 2022-06-27.
Wystąpienie do Ministra Edukacji i Nauki w sprawie braku możliwości podjęcia nauki kolejnego zawodu z szkole branżowej z uwagi na reformę systemu oświaty.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich docierają liczne skargi od rodziców uczniów z niepełnosprawnościami, którzy ukończyli szkołę branżową I stopnia. Skarżący wskazują, że aktualne uregulowanie art. 134 ust. 1 ustawy - Prawo oświatowe uniemożliwia ich dzieciom podjęcie nauki w szkole branżowej I stopnia w kolejnym zawodzie, gdyż podczas rekrutacji wymagane jest przedstawienie świadectwa ukończenia szkoły podstawowej. Tymczasem dzieci Skarżących legitymują się wyłącznie świadectwem ukończenia gimnazjum, co powoduje, że nie spełniają wymogów rekrutacyjnych do szkoły branżowej I stopnia.
Rzecznik przypomniał, że prawo do nauki jest jednym z fundamentalnych praw człowieka, którego realizacja umożliwia rozwój osobisty oraz pozwala na osiągnięcie samodzielności i niezależności, a także pełny udział we wszystkich sferach życia. Konstytucja w art. 70 przyznaje każdemu prawo do nauki oraz zobowiązuje władze publiczne do zapewnienia obywatelom powszechnego i równego dostępu do wykształcenia.
Zgodnie z Prawem oświatowym, system oświaty zapewnia realizację prawa każdego obywatela do kształcenia się, w tym pobierania nauki przez uczniów z niepełnosprawnościami zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi. Podejmowane działania powinny gwarantować, że osoby z niepełnosprawnościami nie będą wykluczone z powszechnego systemu edukacji ze względu na niepełnosprawność, także z nauki na poziomie szkół ponadpodstawowych.
Rzecznik, dostrzegając możliwość naruszenia prawa do edukacji uczniów z niepełnosprawnościami, zwrócił się z prośbą o wyjaśnienia do Zastępcy Dyrektora Departamentu Wychowania i Edukacji Włączającej w Ministerstwie Edukacji i Nauki. Z uzyskanej przez Rzecznika opinii właściwego departamentu MEiN wynika, że jeśli uczeń z niepełnosprawnością chce ponownie podjąć naukę w szkole tego samego typu, ale kształcącej w innym zawodzie - jest to możliwe, ale po spełnieniu dodatkowych warunków.
Tymczasem Kuratorium Oświaty w Warszawie w informacjach udzielanych zainteresowanym prezentuje odmienne stanowisko, zgodnie z którym: "Od roku szkolnego 2020/2021 absolwenci dotychczasowych gimnazjów nie są rekrutowani do branżowej szkoły I stopnia, dotyczy to również branżowych szkół I stopnia specjalnych. Dlatego też absolwenci branżowej szkoły I stopnia specjalnej, którzy ukończyli dotychczasowe gimnazjum specjalne, nie mogą być przyjęci z dniem 1 września 2022 r. do branżowej szkoły I stopnia i kształcić się w innym zawodzie niż uzyskany dotychczas w szkole tego typu".
W ocenie RPO takie rozróżnienie sytuacji uczniów z niepełnosprawnościami, w oparciu wyłącznie o posiadany przez te osoby dokument ukończenia danego typu szkoły, co - w związku z reformą systemu oświaty - jest niezależne od zainteresowanych uczniów, nie znajduje podstaw w świetle aktualnych uregulowań prawnych.
Zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji, ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Prawo do edukacji jest jednym z podstawowych praw człowieka wyrażonych w Konstytucji i jego ograniczenie musi spełnić test proporcjonalności określony w art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Rzecznik zwrócił się zatem do Ministra o ustosunkowanie się do problemu z uwagi na rozbieżne opinie przedstawione przez jednostki podległe resortowi edukacji.