Skarga nadzwyczajna na postanowienie Sądu Rejonowego stwierdzającego nabycie spadku z dnia 2022-06-27.
Skarga nadzwyczajna na postanowienie Sądu Rejonowego stwierdzającego nabycie spadku.
Rzecznik Praw Obywatelskich, ze względu na konieczność zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, wniósł skargę nadzwyczajną, zaskarżając w całości postanowienie Sądu Rejonowego w W. stwierdzającego nabycie spadku.
Zaskarżonemu postanowieniu Rzecznik zarzucił rażące naruszenie prawa procesowego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 669 w zw. z art. 677 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego - k.p.c. w następstwie pominięcia dyspozycji art. 199 § 1 pkt 2 in fine w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i wydanie rozstrzygnięcia o stwierdzeniu nabycia spadku, pomimo iż sprawa o tym samym przedmiocie została już wcześniej prawomocnie rozpoznana, tj. wobec nieuwzględnienia przez Sąd Rejonowy faktu, iż w chwili zainicjowania postępowania w sprawie w obrocie prawnym funkcjonowało już prawomocne postanowienie Sądu wydane w sprawie, stwierdzające nabycie spadku po tej samej osobie.
Zastosowanie art. 669 k.p.c. w zw. z art. 677 § 1 k.p.c. stanowi rażące naruszenie prawa procesowego z tego względu, że sprawa o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłej została wcześniej rozpoznana przez Sąd Rejonowy w W. i zakończona prawomocnym postanowieniem. W sprawie doszło do naruszenia powagi rzeczy osądzonej. Wyznacznikiem przedmiotowym powagi rzeczy osądzonej prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku jest osoba spadkodawcy.
W tych okolicznościach sąd powinien był zastosować art. 199 § 1 pkt 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i odrzucić wniosek złożony przez Skarb Państwa - Prezydenta Miasta, ponieważ nabycie spadku po tym samym spadkodawcy - zmarłej, zostało już wcześniej prawomocnie stwierdzone postanowieniem. Zakaz prowadzenia kolejnego postępowania w tej samej sprawie został sformułowany w art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. na tyle stanowczo i jednoznacznie, że jego pominięcie przez sąd świadczy o rażącym naruszeniu prawa procesowego.
Ujawnione uchybienia proceduralne - pominięcie art. 199 § 1 pkt 2 w zw. z art. 13 § 3 k.p.c. i zastosowanie przepisów art. 669 k.p.c. w zw. z art. 677 § 1 k.p.c. - mają charakter rażący i bezsporny, możliwy do stwierdzenia nawet bez dokonywania pogłębionej analizy sprawy. To oznacza, że zaskarżone postanowienie Sądu Rejonowego w W. w sposób rażący narusza prawo poprzez jego niewłaściwe zastosowanie. W przedmiotowej sprawie doszło więc do wystąpienia jednej z trzech podstaw uzasadniających wniesienie skargi nadzwyczajnej, określonej w art. 89 § 1 pkt 2 u.s.n.
Niezależnie od powyższego, stosownie do art. 89 § 1 pkt 1 u.s.n., przedmiotowemu orzeczeniu RPO zarzucił naruszenie konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i zasady bezpieczeństwa prawnego wywodzonych z art. 2 Konstytucji, konstytucyjnego prawa do dziedziczenia chronionego w art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji, a także konstytucyjnego prawa do sądu gwarantowanego przez art. 45 ust. 1 Konstytucji, ze względu na wydanie drugiego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po tej samej osobie, które odmiennie rozstrzyga kwestię dziedziczenia, co oznacza, że zainteresowani nie uzyskali wiążącego stanowiska sądu i obecnie znajdują się w stanie niepewności prawnej, ponieważ nie mogą legitymować się jednoznacznym potwierdzeniem nabycia uprawnień spadkowych, co w istocie skutkuje zagrożeniem ich praw majątkowych nabytych w wyniku dziedziczenia.
Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 91 § 1 u.s.n., Rzecznik wniósł o uchylenie w całości postanowienia Sądu Rejonowego w W. z dnia 6 sierpnia 2007 r. i umorzenie postępowania w tej sprawie, zainicjowanego wnioskiem Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta.
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie w całości i umorzył postępowanie w sprawie. W ocenie SN, sformułowany przez Rzecznika zarzut naruszenia prawa procesowego, poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 669 w zw. z art. 677 § 1 k.p.c, w następstwie pominięcia dyspozycji art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. in fine w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. należy uznać za zasadny. SN zaznaczył, że substratem zaskarżenia jest postanowienie Sądu Rejonowego dla W. z 6 sierpnia 2007 r. dotyczące stwierdzenia nabycia spadku po J. W., którego wydanie było niedopuszczalne ze względu na uprzednie uprawomocnienie się postanowienia o stwierdzeniu nabycia praw do spadku po tym samym spadkodawcy. SN uznał za zasadny również drugi zarzut RPO, gdyż wydanie dwóch orzeczeń spadkowych godzi w konstytucyjną zasadę demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, jak również zasady z niej wynikające, tj. zasadę zaufania do państwa i bezpieczeństwa prawnego, a także konstytucyjne prawo dziedziczenia i prawo do sądu.