Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie umożliwienia wykorzystywania platformy ePUAP w komunikacji procesowej z organami wymiaru sprawiedliwości.

Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymuje wnioski od obywateli, w których podnoszone jest zagadnienie cyfryzacji wymiaru sprawiedliwości. Znacząca liczba spraw dotyczy nieuwzględnienia przez prokuratury i sądy stanowisk procesowych i środków zaskarżenia złożonych przez strony w postępowaniu karnym i wykroczeniowym za pośrednictwem platformy usług publicznych ePUAP.

Skarżący podnoszą, iż w okresie pandemii COVID-19 nawykli do załatwiania większości istotnych spraw urzędowych zdalnie. Jako naturalne przez to traktowali kontaktowanie się także z organami wymiaru sprawiedliwości za pośrednictwem oficjalnej, państwowej platformy, na której udostępniany jest także podpis profilem zaufanym, pozwalający na bezsprzeczną identyfikację nadawcy oświadczenia.

W ocenie Rzecznika rozważenia wymaga zagadnienie ewentualnego wykorzystania platformy ePUAP do komunikacji procesowej obywatela z organami prowadzącymi postępowanie karne, a zatem z sądami i prokuraturami. Wymagałoby to oczywiście, aby w przepisach proceduralnych regulujących postępowanie karne i wykroczeniowe zaistniały normy prawne traktujące o dokumencie elektronicznym, podpisie elektronicznym, czy wprost o platformie usług elektronicznych ePUAP. Krok taki wydaje się jednak uzasadniony postępującą cyfryzacją życia społecznego oraz zauważalnym już ususem w ich wykorzystywaniu.

Zagadnienie szeroko pojętej cyfryzacji wymiaru sprawiedliwości było już w 2020 r. przedmiotem wystąpienia generalnego RPO do resortu sprawiedliwości. W odpowiedzi wskazano, m.in., że: "[z]a priorytet uznaje się konieczność dalszego systematycznego informatyzowania wymiaru sprawiedliwości, w tym wprowadzenia możliwości wnoszenia i doręczenia w postępowaniu sądowym pism drogą elektroniczną". Dlatego też Rzecznik z poprosił o wskazanie, czy w Ministerstwie Sprawiedliwości rozważane jest podjęcie inicjatywy ustawodawczej zmierzającej do nowelizacji Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, w ten sposób, aby ustawy te umożliwiały zastosowanie platformy ePUAP do komunikacji stron postępowania karnego z sądem lub prokuraturą właściwymi dla rozpoznania sprawy, w tym wniesienie za pośrednictwem tej platformy pisma procesowego lub środka zaskarżenia w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego podpisem elektronicznym, bądź dopuszczalności podjęcia ww. czynności także za pomocą poczty elektronicznej, bez konieczności korzystania z dyspozycji art. 120 k.p.k. (tj. wzywania do uzupełnienia braku w postaci podpisu odręcznego).

W przypadku braku takich prac, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska odnośnie do przedstawionej problematyki oraz rozważenie podjęcia stosownej inicjatywy legislacyjnej.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 15 lipca 2022 r. zauważył, że upowszechnienie doręczeń elektronicznych w zakresie postulowanym w piśmie Rzecznika oczekuje na wejście w życie. Należy bowiem przypomnieć, że odpowiednie zasady doręczania korespondencji, w tym także formy doręczania czy wzywania do uzupełnienia braku, zgodnie z ustawą o doręczeniach elektronicznych z dniem 1 października 2029 roku zostaną stosownie zmienione. Przed wejściem w życie wskazanych regulacji, Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia określi strukturę systemu teleinformatycznego, jego minimalną funkcjonalność, warunki organizacyjno-techniczne gromadzenia i pobierania zgromadzonych w nim danych oraz sposób opatrywania kopii unikalnym oznaczeniem identyfikującym, a ponadto może określić podmiot, któremu powierzy realizację zadań związanych z prowadzeniem tego systemu, oraz zakres zadań powierzonych do realizacji, uwzględniając konieczność zapewnienia powszechnej dostępności zgromadzonych danych, zapewnienia sprawności wprowadzania danych do systemu, zapewnienia kompletności i prawidłowości danych przetwarzanych w systemie oraz potrzebę zabezpieczenia danych przed nieuprawnionym dostępem do nich. W tym zakresie nie wydaje się zatem konieczna dodatkowa inicjatywa ustawodawcza, gdyż stosowne regulacje zostały przyjęte, oczekują na przyjęcie odpowiednich aktów podustawowych oraz na wejście w życie we wskazanej wyżej dacie ze względy na wskazane w ustawie vacatio legis.