Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej zbadania zgodności z Konstytucją przepisów uchwały Naczelnej Rady Adwokackiej w sprawie Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu w związku z art. 80 Prawa o adwokaturze z dnia 2022-07-22.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej zbadania zgodności z Konstytucją przepisów uchwały Naczelnej Rady Adwokackiej w sprawie Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu w związku z art. 80 Prawa o adwokaturze.
Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w postępowaniu i przedstawił następujące stanowisko w sprawie: § 9 ust. 2 lit. a uchwały Naczelnej Rady Adwokackiej w sprawie Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu w związku z art. 80 ustawy - Prawo o adwokaturze jest niezgodny z art. 20 w związku z art. 22 i art. 31 ust. 3 oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji; w pozostałym zakresie postępowanie, na podstawie art. 59 ust. l pkt 2 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, podlega umorzeniu.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich, w kontekście przedmiotowej sprawy, regulacja zawarta w akcie korporacyjnym, na podstawie której wymierzono Skarżącemu karę dyscyplinarną, budzi poważne wątpliwości konstytucyjne.
Rzecznik przypomniał, że wolność działalności gospodarczej, wynikająca przede wszystkim z art. 20 Konstytucji, a także z art. 22 Konstytucji, stanowi prawo człowieka o randze konstytucyjnej, a nie tylko i wyłącznie normę prawa w znaczeniu przedmiotowym i zasadę ustroju państwa. Wolność ta wyraża się w możliwości podejmowania i prowadzenia działalności, której zasadniczym celem jest osiągnięcie zysku. Dodatkowym elementem jest jej ciągłość. Działalność gospodarcza nie ogranicza się generalnie do jednorazowej czynności. W treści konstytucyjnej wolności działalności gospodarczej mieści się możliwość samodzielnego podejmowania decyzji gospodarczych, w tym przede wszystkim wyboru rodzaju (przedmiotu) działalności, i wyboru prawnych form ich realizacji.
Jednocześnie kryteria dostępności do wykonywania zawodów, których zasady są regulowane ustawowo, zawsze muszą odpowiadać wymaganiom związanym z zapewnieniem bezpieczeństwa świadczonych czynności/usług i odpowiedniej fachowości ze strony osób je wykonujących. Muszą też być jasne i przejrzyste oraz adekwatne, jeśli chodzi o potwierdzenie zdobytej wiedzy praktycznej i teoretycznej przygotowującej do wykonywania zawodu.
RPO stwierdził, że skoro ustawa – Prawo o adwokaturze nie zawiera ograniczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, nie stawia przed członkami korporacji wyboru czy być członkiem adwokatury czy też podjąć inną działalność gospodarczą i nie być wpisanym na listę adwokatów, ani też nie wskazuje, że adwokat w razie podjęcia działalności gospodarczej zostanie skreślony z listy adwokatów, to tym bardziej akt wewnątrzkorporacyjny w postaci kodeksu etyki, w świetle wskazanych powyżej przepisów Konstytucji, nie powinien takiego zakazu zawierać i powodować przy tym konsekwencji dyscyplinarnych dla Skarżącego.
Z powyższych względów Rzecznik uznaje, że § 9 ust. 2 lit. a ZZEAiGZ w związku z art. 80 ustawy — Prawo o adwokaturze jest niezgodny z art. 20 w związku z art. 22 i art. 31 ust. 3 oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji.
Ponadto, RPO wniósł o umorzenie postępowania w niniejszej sprawie w pozostałym zakresie, na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, z uwagi na niedopuszczalność wydania wyroku. W ocenie Rzecznika przywołane w skardze konstytucyjnej wzorce kontroli w postaci art. 17 ust. 1 i 2, art. 21 ust. 1 w związku z art. 22, art. 31 ust. 1 i 2, art. 37 ust. 1; art. 42 ust. 1, art. 64 ust. 1 w związku z art. 5 i art. 8 ust. 2, art. 7 Konstytucji są nieadekwatne.