Wystąpienie do Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców w sprawie podjęcia strajku głodowego przez grupę cudzoziemców przebywających w ośrodku strzeżonym z dnia 2022-08-02.
Wystąpienie do Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców w sprawie podjęcia strajku głodowego przez grupę cudzoziemców przebywających w ośrodku strzeżonym.
W Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich prowadzone są postępowania wyjaśniające w sprawach protestów głodowych inicjowanych przez cudzoziemców przebywających w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców w Lesznowoli i Przemyślu. Z docierających do Rzecznika informacji wynika, że główną przyczyną rozpoczęcia protestów był przedłużający się czas rozpatrywania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej na terytorium RP i powodowany tym czas trwania detencji.
Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: "ustawa o udzielaniu ochrony"), co do zasady, załatwienie sprawy dotyczącej udzielenia ochrony międzynarodowej powinno nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, natomiast termin ten może być przedłużony do 15 miesięcy w ustawowo wskazanych przypadkach. Nie wszystkie osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową, przebywające w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców, złożyły wniosek o udzielenie wspomnianej ochrony przed wydaniem przez sąd rejonowy postanowienia o umieszczeniu ich w ośrodku. Powody takich opóźnień były różne - jednym z nich była praktyka Straży Granicznej, polegająca na informowaniu cudzoziemców zatrzymywanych po przekroczeniu granicy, iż właściwym miejscem do złożenia wniosku o ochronę jest dopiero ośrodek strzeżony. To zaś sprawiało, że cudzoziemcy wstrzymywali się ze złożeniem wniosku do momentu umieszczenia w takim ośrodku, wobec czego detencja stosowana była wobec nich na podstawie przepisów ustawy o cudzoziemcach, a nie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP. W wielu przypadkach, przed złożeniem wniosku cudzoziemcy otrzymywali też decyzję o zobowiązaniu do powrotu do kraju pochodzenia.
Fakt złożenia wniosku dopiero w ośrodku strzeżonym, niezależnie od przyczyn, znacząco wydłuża natomiast pobyt cudzoziemców w detencji. Zgodnie bowiem z art. 403 ust. 4 ustawy o cudzoziemcach do określonych w ustawie wcześniejszych okresów pobytu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku lub areszcie dla cudzoziemców nie wlicza się okresu pobytu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku lub w areszcie dla cudzoziemców w związku ze złożonym przez niego wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej, co oznacza, że niektóre osoby mogą przebywać w ośrodku dłużej niż wskazany powyżej okres 6 miesięcy przyznany Szefowi Urzędu na rozpatrzenie wniosku o ochronę.
Przedłużająca się detencja bez wątpienia ma przełożenie na kondycję psychiczną i zdrowie umieszczonych w ośrodkach osób, które pozostają w poczuciu niepewności co do swojej sytuacji prawnej i życiowej. Wśród umieszczonych w placówkach znajdują się osoby, które mogły doświadczyć traumatycznych przeżyć przed przybyciem na terytorium RP. Warunki izolacji, w tym kumulacja czynników stresogennych, mogą prowadzić do dalszego pogarszania się stanu zdrowia przebywających w ośrodkach osób. Jest to realne ryzyko w szczególności wtedy, gdy poziom opieki medycznej i psychologicznej jest niewystarczający. W najgorszych wypadkach popycha to przebywających w ośrodkach cudzoziemców do podejmowania tak dramatycznych kroków jak samookaleczenia czy próby samobójcze.
W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się z prośbą o odniesienie się do powyżej opisanego problemu, w tym o wskazanie głównych przyczyn uniemożliwiających rozpatrywanie wniosków o udzielenie ochrony w krótszym czasie, a także o przeprowadzenie oceny, w jaki sposób w ramach możliwości organizacyjnych Urzędu do Spraw Cudzoziemców i przepisów prawa powszechnie obowiązującego można usprawnić procedowanie tego typu spraw.