Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej Senatu RP w sprawie ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw z dnia 2022-09-22.
Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej Senatu RP w sprawie ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw.
W dniu 15 września 2022 r. została uchwalona przez Sejm RP ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw - aktualnie będąca przedmiotem prac Senatu. W trakcie prac nad wskazaną nowelizacją Rzecznik Praw Obywatelskich skierował do Ministra Rodziny i Polityki Społecznej i Przewodniczącej Sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny wystąpienie, w którym przedstawił kompleksowe postulaty zmiany prawa w obszarze szeroko rozumianego systemu opieki nad dzieckiem oraz korekty modelu jego funkcjonowania. Niestety, dotychczas nie wpłynęła do Rzecznika odpowiedź w tej sprawie.
W trakcie prac nad projektem ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw pojawił się postulat określenia jednolitych standardów w zakresie dopuszczalnej liczby dzieci przebywających w placówkach instytucjonalnej pieczy zastępczej poprzez określenie, iż także w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej może przebywać nie więcej niż 14 dzieci. Aktualnie zgodnie z art. 95 ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (dalej jako: "ustawa") w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego, interwencyjnego lub specjalistyczno-terapeutycznego można umieścić, w tym samym czasie, łącznie nie więcej niż 14 dzieci oraz osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej i kontynuują naukę w wymienionych w ustawie placówkach oświatowych. Natomiast w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, w której umieszczane są dzieci z niepełnosprawnością, które ze względu na stan zdrowia i konieczność stosowania specjalistycznej opieki i rehabilitacji nie mogą zostać umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej, może przebywać nie więcej niż 30 dzieci, a Wojewoda może zezwolić na umieszczenie w tej placówce większej liczby dzieci do 45 (art. 109 ustawy).
W ocenie RPO wskazane wyżej zróżnicowanie nie znajduje uzasadnienia, tym bardziej, że w konsekwencji nieprzyjęcia na etapie prac sejmowych postulowanego rozwiązania sytuacja dzieci z niepełnosprawnością po raz kolejny nie uległa poprawie. Realizacja słusznych założeń deinstytucjonalizacji poprzez zmniejszanie liczby dzieci w instytucjonalnych formach pieczy zastępczej musi dotyczyć wszystkich typów placówek. Poprzez wyłączenie ze standardu dopuszczalnej liczby 14 dzieci, regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych dochodzi do nieuprawnionego preferowania jednej z grup dzieci podlegających szczególnej opiece i pomocy państwa poprzez faktyczne obniżenie standardu zabezpieczenia praw dzieci z niepełnosprawnością.
To na władzy publicznej spoczywa obowiązek kreowania spójnej systemowo polityki socjalnej oraz wspierającej dzieci, a gwarancje szczególnej pomocy i opieki władz publicznych względem dzieci pozbawionych opieki rodziców, wynikające z art. 72 ust. 2 Konstytucji, nie mogą być respektowane wybiórczo. Dobro wszystkich wychowanków pieczy zastępczej powinno być traktowane jako cel nadrzędny z uwagi m.in. na wskazane wyżej gwarancje konstytucyjne i obowiązek zapewnienia dzieciom ochrony i opieki wynikający z art. 3 Konwencji o prawach dziecka. Realizacja przez państwo zadań w zakresie systemu opieki nie może odbywać się w sposób niekorzystny dla dzieci, gdyż podważa to nie tylko wiarygodność powołanych gwarancji co do zapewnienia dzieciom prawa do specjalnej ochrony i pomocy, ale narusza także prawa dziecka.
Rzecznik zwrócił się zatem do Przewodniczącego o analizę przedstawionych uwag w aspekcie możliwości ich uwzględnienia w trakcie prac Komisji nad ustawą o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw.