Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie przedłużających się prac nad wdrożeniem dyrektywy "work-life balance" z dnia 2022-09-19.
Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie przedłużających się prac nad wdrożeniem dyrektywy "work-life balance".
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na konieczność pilnej implementacji dyrektywy unijnej w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r.). Państwa członkowskie miały obowiązek przyjęcia przepisów niezbędnych do jej wykonania do 2 sierpnia 2022 r. Niedopełnienie tego obowiązku przez Rzeczpospolitą Polską pozbawia pracowników będących rodzicami lub opiekunami możliwości powołania się na przewidziane tą dyrektywą uprawnienia.
Jednocześnie Rzecznik zauważył, że część z przedstawionych wcześniej uwag do nowelizacji Kodeksu pracy (k.p.), implementującej dyrektywę, zostało uwzględnionych.
W pierwszej kolejności RPO wskazał, iż projektowany przepis art. 18[3e] § 1 i 2 k.p. rozszerza mechanizm antydyskryminacyjny, którego częścią jest zakaz wiktymizacji w przypadku skorzystania przez pracownika z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu, na wszystkie uprawnienia wynikające z kodeksu pracy. Zmienia on zatem istotę tego uprawnienia, którą jest ochrona pracowników dochodzących roszczeń w sprawach o dyskryminację ze względu na cechę prawnie chronioną przed negatywną reakcją pracodawcy na podjęte przez nich działania mające na celu doprowadzenie do przestrzegania zasady równego traktowania.
Wątpliwości Rzecznika budzi to, czy w projektowanym brzmieniu będzie miał zastosowanie do ochrony przed niekorzystnymi konsekwencjami (retorsjami) skorzystania przez pracownika z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia przepisów prawa pracy także wtedy, gdy pozostają one bez związku z dyskryminacją jako kwalifikowaną formą nierównego traktowania. Zakres ochrony przed retorsjami na gruncie dyrektywy 2019/1158 zgodnie z jej art. 14 obejmuje jakiekolwiek negatywne traktowanie przez pracodawcę? lub negatywne konsekwencje wynikające ze skorzystania lub ubiegania się o możliwość skorzystania z przewidzianych dyrektywą uprawnień rodzicielskich/opiekuńczych. Tymczasem projektowany przepis znacząco wykracza poza ten zakres.
Drugi wątek, który wymaga w ocenie Rzecznika zasygnalizowania, to modyfikacja brzmienia art. 17b pkt 1 ustawy o RPO. Zgodnie z zaproponowanym uzupełnieniem, do zakresu działania Rzecznika dotyczącego realizacji zasady równego traktowania należeć ma także "promowanie" - poza analizowaniem, monitorowaniem i wspieraniem - równego traktowania wszystkich osób. Projekt aktualizuje postulat alokacji dodatkowych środków finansowych wraz z poszerzaniem katalogu ustawowych zadań Rzecznika Praw Obywatelskich. Powierzenie przez ustawodawcę RPO kolejnych zadań, w tym w ramach mandatu niezależnego organu do spraw równego traktowania, bez zapewnienia dodatkowych środków finansowych na ich realizację przekłada się bowiem negatywnie na efektywność instytucji, konieczność ograniczania zakresu działalności i selekcji priorytetów. W projekcie nie dokonano oszacowania kosztów realizacji nowych zadań Rzecznika. Należy przy tym zaznaczyć, że poza kosztami związanymi z obsługą wniosków, jakie są do RPO kierowane, "promowanie równego traktowania" wymagać będzie rozwinięcia innych form aktywności, jak np. kampanii edukacyjno-świadomościowych, które - o ile miałyby uzyskać odpowiednią skalę, zwiększając faktyczne możliwości oddziaływania - wymagać będą istotnych nakładów.
Rzecznik przedstawił Minister powyższe uwagi wraz z prośbą o ich analizę.