Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie problemu zwalniania ze służby w związku z nabyciem obywatelstwa innego państwa.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynął wniosek o podjęcie działań zmierzających do zmiany ustawy o Policji, a konkretnie art. 41 ust. 1 pkt 5 w zakresie, w jakim "nabycie obywatelstwa innego państwa" przez funkcjonariusza Policji w czynnej służbie jest obligatoryjną przesłanką do zwolnienia.

Analiza treści przepisów ustawy o Policji prowadzi w powyższym kontekście do wniosku, że o ile do służby w Policji może zostać przyjęty obywatel polski posiadający równocześnie obywatelstwo innego państwa (ustawa nie przewiduje bowiem wyłączności posiadania obywatelstwa polskiego), to już nabycie obywatelstwa innego państwa w trakcie pełnienia służby powoduje obligatoryjne rozwiązanie stosunku służbowego. Takie uregulowanie dostępu do służby w Policji nasuwa istotne wątpliwości. Okazuje się bowiem, że w ten sposób ustawodawca zróżnicował sytuację prawną funkcjonariuszy posiadających oprócz obywatelstwa polskiego obywatelstwo innego państwa. Pierwszą, uprzywilejowaną grupę stanowią ci funkcjonariusze, którzy posiadali obywatelstwo innego państwa przed przyjęciem do służby. Mogą oni w dalszym ciągu pełnić służbę, skoro nie nabyli obywatelstwa innego państwa w trakcie pełnienia służby. Drugą grupę stanowią zaś ci funkcjonariusze Policji, którzy nabyli obywatelstwo innego państwa w trakcie pełnienia służby, ci funkcjonariusze podlegają obligatoryjnemu zwolnieniu ze służby.

RPO przypomniał, iż z punktu widzenia zgodności z art. 60 Konstytucji, który gwarantuje obywatelom polskim korzystającym z pełni praw publicznych prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach. Art. 60 Konstytucji nie wyłącza z zakresu tego prawa podmiotowego tych obywateli polskich, którzy posiadają obywatelstwo innego państwa. Stąd też również kryteria dostępu tej grupy obywateli polskich do służby publicznej nie mogą być arbitralne, muszą oni być traktowani jednakowy sposób w ramach tej grupy. Warunku tego nie spełnia opisany stan prawny, skoro w jego świetle nastąpiło różnicowanie sytuacji prawnej obywateli polskich posiadających równocześnie obywatelstwo innego państwa w zależności od momentu nabycia owego obywatelstwa innego państwa.

Uwzględniając powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o udzielenie wyjaśnień w tym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 12 maja 2023 r. wyjaśnił, że przepis art. 41 ust. 1 pkt 5 ustawy o Policji został wprowadzony do porządku prawnego art. 2 pkt 30 lit. a ustawy o zmianie ustaw: o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych, o Policji, o Urzędzie Ochrony Państwa, o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw, tj. w okresie obowiązywania ustawy o obywatelstwie polskim, która statuowała zasadę wyłączności obywatelstwa polskiego. Wówczas obywatel polski nie mógł być równocześnie uznawany za obywatela innego państwa. Tym samym regulacja pragmatyki służbowej korelowała z rozwiązaniami przyjętymi ówcześnie w polskim porządku prawnym. Natomiast obowiązująca aktualnie ustawa o obywatelstwie polskim przewiduje możliwość posiadania przez obywatela polskiego również obywatelstwa innego państwa. Zgodnie bowiem z art. 3 tejże ustawy obywatel polski posiadający równocześnie obywatelstwo innego państwa ma wobec Rzeczypospolitej Polskiej takie same prawa i obowiązki jak osoba posiadająca wyłącznie obywatelstwo polskie, a także nie może on wobec władz RP powoływać się ze skutkiem prawnym na posiadane równocześnie obywatelstwo innego państwa i na wynikające z niego prawa i obowiązki. Mając powyższe na uwadze zasadne wydaje się utrzymanie przesłanki posiadania obywatelstwa polskiego, jako warunku niezbędnego do przyjęcia kandydata do służby w Policji, oraz obligatoryjnej podstawy zwolnienia ze służby, w sytuacji utraty tego obywatelstwa, a także odstąpienia od konieczności zwolnienia ze służby policjanta w przypadku nabycia przez niego obywatelstwa innego państwa. Propozycja ta zostanie potraktowana jako postulat de lege ferenda, który będzie uwzględniony przy najbliższej, zakresowo zbieżnej nowelizacji przepisów ustawy o Policji.