Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie nieobjęcia pomocą państwa opiekunów uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych z dnia 2022-10-31.
Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie nieobjęcia pomocą państwa opiekunów uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych.
Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie wskazywał na konieczność wyeliminowania ograniczeń w uzyskaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego przez osoby faktycznie sprawujące opiekę nad niepełnosprawnym członkiem bliskiej rodziny, legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. W kierowanych do RPO pismach wciąż podnoszony jest problem nieobjęcia pomocą państwa opiekunów uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych.
Rzecznik przypomniał, iż w dniu 26 czerwca 2019 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok (sygn. akt SK 2/17), na mocy którego art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych (dalej jako: u.o.ś.r.) w zakresie, w jakim stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, uznany został za niezgodny z art. 71 ust. 1 zdanie drugie w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
W praktyce jednak, na gruncie obowiązującego prawa opiekunowie dysponujący prawem do emerytury/renty o symbolu innym niż EWK pozostają poza systemem wsparcia państwa z racji sprawowania przez nich faktycznej opieki nad bliskimi z niepełnosprawnością w stopniu znacznym. Sytuacji takiej, w ocenie Rzecznika, nie da się pogodzić z zasadą sprawiedliwości. Realizacja wynikającego z art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji obowiązku wsparcia osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka, wymaga stworzenia efektywnego mechanizmu wsparcia finansowego tej grupy opiekunów.
Wymaga podkreślenia, iż celem Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych jest ochrona i zapewnienie pełnego i równego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności przez osoby z niepełnosprawnościami na równi ze wszystkimi innymi obywatelami. Z treści art. 28 ust. 1 i ust. 2 lit. c Konwencji wynika, że Państwa Strony uznają prawo osób z niepełnosprawnością do odpowiednich warunków życia ich samych i ich rodzin, włączając w to odpowiednie wyżywienie, odzież i mieszkanie oraz prawo do stałego polepszania warunków życia, i podejmą odpowiednie kroki w celu zagwarantowania i popierania realizacji tych praw bez dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność (ust. 1). Państwa Strony uznają prawo osób z niepełnosprawnością do ochrony socjalnej i do korzystania z tego prawa bez dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność oraz podejmą odpowiednie kroki w celu zagwarantowania i popierania realizacji tego prawa, włączając środki w celu zapewniania osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom, żyjącym w ubóstwie, dostępu do pomocy państwa w pokrywaniu wydatków związanych z niepełnosprawnością, w tym wydatków odpowiednie szkolenia, poradnictwo, pomoc finansową i tymczasową opiekę dającą wytchnienie stałym opiekunom (ust. 2 lit. c). Z uwagi na fakt, iż osoba z niepełnosprawnością jest pośrednim beneficjentem świadczenia pielęgnacyjnego, kwestia uprawnienia do świadczenia pozostaje w ścisłym związku z realizacją przywołanych założeń Konwencji.
Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie podjęcia stosownych działań prawodawczych w przedstawionym zakresie.