Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego z dnia 2022-11-04.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego.
Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, iż wyrażone w uzasadnieniu projektu najnowszej nowelizacji k.p.a. troska o sprawne prowadzenie postępowania, czy efektywne wykorzystanie zasobów administracji publicznej, m.in. poprzez odformalizowanie postępowania, z pewnością zasługują na aprobatę. Podobnie należy oceniać te zmiany, które miały charakter porządkujący, uzupełniający czy doprecyzowujący dotychczasowe przepisy, bądź mające na celu wyeliminowanie zbytniego formalizmu.
Nie wywołuje także większych zastrzeżeń z punktu widzenia ochrony praw obywatelskich wprowadzenie możliwości wykorzystania techniki teleinformatycznej przy prowadzeniu rozprawy lub użycia techniki zapisu dźwięku i obrazu przy sporządzaniu protokołów, a także wprowadzenie możliwości doręczania korespondencji za pomocą skrytki pocztowej oraz przyjęcie zasady, że właściwość miejscowa organu nie ulega zmianie do czasu zakończenia postępowania.
Choć generalna idea usprawnienia i przyspieszenia postępowań administracyjnych zasługuje na pełną aprobatę, to niektóre z projektowanych przepisów budzą zastrzeżenia RPO.
Przede wszystkim poważne wątpliwości wywołuje przepis wprowadzający do postępowania odwoławczego zasady, że organ odwoławczy nie uchyla zaskarżonej decyzji wydanej przez organ podlegający wyłączeniu (z naruszeniem art. 25 k.p.a), jeżeli w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji dotychczasowej. Proponowana zmiana może budzić obawy o zachowanie gwarancji procesowych strony postępowania administracyjnego. W szczególności dotyczy to prawa do skutecznego zaskarżenia decyzji z przyczyny naruszenia przepisu art. 25 k.p.a., czyli braku bezstronności organu, który podlegał wyłączeniu od załatwienia sprawy.
Zastrzeżenia Rzecznika budzi również wprowadzenie w projekcie nowej podstawy fakultatywnego zawieszenia postępowania administracyjnego. Zdaniem RPO wprowadzanie nowej przesłanki zawieszenia postępowania administracyjnego, w kształcie zaproponowanym w projekcie nowelizacji przepisów k.p.a., może być uznane za sprzeczne z zasadą ogólną szybkości postępowania administracyjnego wyrażoną w art. 12 k.p.a. oraz ściśle z nią związaną zasadą ciągłości tego postępowania. Kłóci się to z tym celem nowelizacji, jakim jest sprawniejsze (szybsze) prowadzenie postępowań administracyjnych.
Rzecznik krytycznie ocenił też propozycję wprowadzenia instytucji zawiadomienia o umorzeniu postępowania administracyjnego z mocy prawa. Oznaczałaby ona, że w przypadku takiego umorzenia organy będą mogły jedynie zawiadomić strony o tym fakcie i nie będzie konieczne wydanie formalnej decyzji kończącej postępowanie Takie rozwiązanie RPO uznał za obniżające poziom ochrony praw jednostki w postępowaniu administracyjnym. Po jego przyjęciu strona zostałaby bowiem pozbawiona możliwości weryfikacji prawidłowości umorzenia postępowania administracyjnego w jej sprawie i zamknięcia drogi do jej merytorycznego rozpatrzenia.