Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Edukacji i Nauki w sprawie konieczności wydłużenia ustawowego terminu na prowadzenie studiów doktoranckich rozpoczętych przed rokiem akademickim 2019/2020.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi dotyczące umarzania prowadzonych w I instancji postępowań habilitacyjnych i postępowań o nadanie tytułu profesora niezakończonych do dnia 31 grudnia 2022 r. oraz zamykania przewodów doktorskich niezakończonych do dnia 31 grudnia 2023 r., które to postępowania i przewody zostały wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Takie rozwiązanie przewidziane jest w art. 179 ust. 4 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Niestety, do Biura RPO wciąż wpływają wnioski i prośby dotyczące przedmiotowego uregulowania. Wnioskodawcy wskazują, że w związku z pandemią możliwość prowadzenia badań naukowych była bardzo ograniczona i wpłynęła na znaczne wydłużenie pracy naukowej. W szczególnie trudnej sytuacji są doktoranci, którzy zaczęli studia doktoranckie i wszczęli przewody doktorskie w roku akademickim 2018/2019, a w przypadku których znaczny czas studiów przypadł na czas pandemii. Doktoranci ci, z uwagi na art. 179 ust. 4 przepisów wprowadzających, będą mogli skorzystać z przedłużenia studiów jedynie o rok (dodatkowo ewentualnie o kolejne trzy miesiące - od października do grudnia 2023 r.), zaś ich koledzy, którzy rozpoczęli studia doktoranckie wcześniej zazwyczaj mogli korzystać z takiego przedłużenia wielokrotnie.

Skarżący wskazują także na przewlekłość postępowań awansowych, w tym tych toczących się w I instancji, związaną także nierzadko z błędami proceduralnymi popełnianymi przez właściwe organy. W tej sytuacji wydłużenie postępowania czy przewodu następuje z przyczyn niezależnych do kandydata do stopnia czy tytułu, a niestety to właśnie kandydat ma ponosić negatywne konsekwencje tego stanu rzeczy. Ponadto kandydaci za niezrozumiałe uznają niepowiązanie obowiązku zamykania przewodów i umarzania postępowań z ich etapem. W szczególności za nieuzasadniony przyjmują obowiązek zamykania przewodów i umorzenia postępowań na ich końcowym etapie, tj. np. po publicznej obronie rozprawy doktorskiej, a przed nadaniem stopnia.

Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie podjęcia zmian prawnych wychodzących naprzeciw zgłaszanym wnioskom, przedstawienie stanowiska w sprawie, a także wskazanie, czy podobne skargi wpływają także do Ministerstwa Edukacji i Nauki.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Edukacji i Nauki w piśmie z 13 grudnia 2022 r. wskazał, iż termin finalizacji postępowań w zakresie awansu naukowego wszczynanych do dnia 30 kwietnia 2019 r. na podstawie przepisów poprzedzających ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce został wydłużony: w przypadku postępowań habilitacyjnych i postępowań o nadanie tytułu profesora – jednokrotnie, tj. z dnia 31 grudnia 2021 r. na dzień 31 grudnia 2022 r.; w przypadku przewodów doktorskich – dwukrotnie, tj. pierwotnie z dnia 31 grudnia 2021 r. na dzień 31 grudnia 2022 r. i ostatecznie na dzień 31 grudnia 2023 r. Przychylono się tym samym dwukrotnie do postulatu środowiska doktorantów podnoszących kwestię panującej pandemii i związanych z nią trudności w prowadzeniu badań naukowych, odbywaniu kwerend bibliotecznych itp. Mając na uwadze ostateczny możliwy termin wszczęcia postępowań habilitacyjnych i postępowań o nadanie tytułu profesora (tj. 30 kwietnia 2019 r.) i ostateczny termin finalizacji tychże postępowań (tj. 31 grudnia 2022 r.), należy stwierdzić, że mogły być one prowadzone przez co najmniej trzy lata i osiem miesięcy. W przypadku przewodów doktorskich okres ten wynosi co najmniej cztery lata i osiem miesięcy (30 kwietnia 2019 r. – 31 grudnia 2023 r.). Dopuszczalny czas procedowania przedmiotowych postępowań awansowych jest zatem znacząco dłuższy niż wynika to z terminów przewidzianych dla wykonania poszczególnych czynności w tychże postępowaniach, wskazanych w ustawie o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 19 stycznia 2018 r. w sprawie szczegółowego trybu i warunków przeprowadzania czynności w przewodzie doktorskim, w postępowaniu habilitacyjnym oraz w postępowaniu o nadanie tytułu profesora. Wobec powyższego, nie jest przewidziane kolejne przesunięcie czy też zniesienie terminów ostatecznego zakończenia przewodów doktorskich, postępowań habilitacyjnych i postępowań o nadanie tytułu profesora.