Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Edukacji i Nauki w sprawie nieterminowości sporządzania recenzji w postępowaniach awansowych.

Rzecznik Praw Obywatelskich stale monitoruje sprawy z zakresu nadawania stopni i tytułów naukowych, starając się na bieżąco podejmować interwencje zarówno w sprawach indywidualnych, jak i w sytuacji, gdy konieczne jest działanie o charakterze systemowym. Jednym z najczęściej zgłaszanych przez Wnioskodawców problemów jest nieterminowość sporządzania recenzji w postępowaniach awansowych.

Z przekazanych przez Wnioskodawców informacji wynika, że dotychczas brak było skutecznych środków mogących przeciwdziałać przewlekłości w tym zakresie. Co prawda ustawodawca na gruncie uprzednio obowiązującej ustawy przewidział terminy na sporządzenie recenzji, lecz brak było skutecznych sankcji za ich niedochowanie. Z napływających do RPO informacji wynikało zaś, że uczelnie niechętnie korzystały z uprawnień przysługujących im w związku z opóźnieniem w spełnieniu świadczenia wynikającego z umowy zawartej z recenzentem.

W związku z tym Rzecznik wskazał, że za istotne uznaje zamieszczenie w ustawie - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce przepisów przewidujących, że recenzentem w postępowaniu w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego oraz w postępowaniu w sprawie nadania tytułu profesora nie może zostać osoba, która w okresie ostatnich 5 lat dwukrotnie nie dochowała terminu sporządzenia recenzji (art. 221 ust. 7 i art. 229 ust. 2 ustawy).

Do Rzecznika docierają natomiast sygnały, że nie jest jasne, w jaki sposób gromadzone i udostępniane będą informacje dotyczące terminowości przygotowywania opinii przez recenzentów. Brak jednoznacznych rozwiązań w tym zakresie stawia pod znakiem zapytania praktyczne znaczenie powołanych regulacji. Mając na uwadze powyższe, RPO zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w tej sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Edukacji i Nauki w piśmie z 10 stycznia 2023 r. wyjaśnił, że zgodnie z art. 228 ust. 3 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (dalej jako: PSWiN) organem zlecającym wydanie opinii w zakresie spełnienia przez kandydata wymogów ustawowych jest Rada Doskonałości Naukowej (dalej jako: RDN). Organ ten otrzymuje również przedmiotowe opinie od recenzentów. Trzymiesięczny termin na wydanie opinii przez recenzenta w postępowaniu w sprawie nadania tytułu profesora został określony w art. 228 ust. 4 PSWiN. Termin ten rozpoczyna bieg od dnia zlecenia wydania opinii, a sposób jego obliczenia określa art. 57 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego. W przypadku postępowań w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego recenzenci są zobowiązani do sporządzenia recenzji w terminie 8 tygodni od dnia doręczenia im wniosku habilitacyjnego. Wiedzę w zakresie terminowości sporządzanych recenzji posiadają podmioty habilitujące. RDN w ramach nadzoru sprawowanego nad podmiotami habilitującymi w zakresie zgodności z prawem postępowań awansowych może żądać od nich informacji i wyjaśnień, w tym także w zakresie uchybień w terminach sporządzanych recenzji. Jak wynika z § 21 pkt 3 statutu RDN przy ustalaniu listy kandydatów na recenzentów w postępowaniach w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego brana jest pod uwagę m.in. terminowa realizacja dotychczasowych zadań przez kandydata na recenzenta.