Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Skarga nadzwyczajna od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w sprawie egzekucyjnej.

Rzecznik Praw Obywatelskich, z uwagi na konieczność zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, wniósł skargę nadzwyczajną, zaskarżając wyrok zaoczny wydany przez Sąd Rejonowy w N. D. M. z dnia 4 lutego 2003 r., w części zasądzającej odsetki umowne od kwoty głównej w wysokości 1% za każdy dzień od dnia 6 listopada 2001 r. do dnia zapłaty.

Na podstawie art. 89 § 1 pkt 2 u.s.n. zaskarżonemu orzeczeniu RPO zarzucił: rażące naruszenie prawa materialnego, tj. art. 3531 w zw. z art. 58 § 2 i § 3 ustawy - Kodeks cywilny (dalej: "k.c.") poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że umowa zobowiązująca jedną ze stron do zapłaty odsetek w wysokości 1% w stosunku dziennym jest w całości ważna, podczas gdy zastrzeżenie odsetek w takiej wysokości powoduje przysporzenie nadmiernych i nieusprawiedliwionych zysków dla drugiej strony, rażąco naruszając zasady współżycia społecznego, co prowadzi do częściowej bezwzględnej nieważności umowy; rażące naruszenie prawa procesowego, tj. art. 339 § 2 ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (dalej jako "k.p.c.") poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i wydanie wyroku zaocznego uwzględniającego roszczenie pozwu w całości, bez dokonania prawidłowej oceny materialnoprawnej jego zasadności w zakresie odsetek umownych, podczas gdy domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda, przewidziane w art. 339 § 2 k.p.c., dotyczy jedynie podstawy faktycznej wyroku i nie obowiązuje w zakresie prawa materialnego.

Ponadto na podstawie art. 89 § 1 pkt 1 u.s.n. zaskarżonemu wyrokowi Rzecznik zarzucił naruszenie zasad i praw określonych w Konstytucji, tj. zasady sprawiedliwości społecznej, zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, bezpieczeństwa prawnego oraz zakazu tworzenia uprawnień pozornych, wywodzonych z art. 2 Konstytucji, z uwagi na zasądzenie rażąco wygórowanych odsetek umownych, przysparzających jednej ze stron umowy nadmiernych i nieusprawiedliwionych zysków, co w istocie doprowadziło do tego, że ustawowy zakaz zawierania umów sprzecznych z zasadami współżycia społecznego stał się dla pozwanej instytucją pozorną i iluzoryczną; praw majątkowych chronionych w art. 64 ust. 1 Konstytucji, gdyż zaskarżone rozstrzygnięcie doprowadziło do powstania długu w nieuzasadnionej wysokości, podlegającej egzekucji przy pomocy środków przymusu sankcjonowanych przez Państwo, dotkliwie ingerującej w prawa majątkowe pozwanej; zasady ochrony konsumenta, zagwarantowanej w art. 76 Konstytucji, z uwagi na zaniechanie zbadania przez sąd, czy przedstawiona do rozstrzygnięcia sprawa ma charakter konsumencki, co doprowadziło do pogłębienia dysproporcji między stronami postępowania oraz wsparcia działań przedsiębiorcy nakierowanych na wykorzystanie słabszej pozycji konsumenta.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 115 § 2 w zw. z art. 91 § 1 u.s.n. RPO wniósł o uchylenie ww. wyroku zaocznego wydanego przez Sąd Rejonowy w N. D. M., I Wydział Cywilny, z dnia 4 lutego 2003 r., w zaskarżonej części oraz przekazanie sprawy w tej części do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w N. D. M.

W ocenie Rzecznika istotne naruszenia zasad i praw określonych w Konstytucji przemawiają za wydaniem przez Sąd Najwyższy wnioskowanego rozstrzygnięcia, pomimo iż od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia upłynęło pięć lat. Rzecznik zwrócił uwagę, że zasądzone odsetki umowne nadal są egzekwowane przez powoda, a do zapłaty wciąż pozostaje ponad 400 tysięcy złotych, pomimo iż należność główna opiewała na kwotę 6.000,00 zł. Taki stan rzeczy, dotkliwie ingerujący w prawa majątkowe pozwanej, nie może korzystać z dalszej ochrony Państwa.