Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Komendanta Głównego Policji w sprawie nowych przepisów dotyczących kierowców i niewłaściwą interpretacją unormowań dotyczących tzw. "recydywy wykroczeniowej".

Ze środków masowego przekazu i wniosków obywateli do Rzecznika Praw Obywatelskich docierają informacje o problemach związanych z wejściem w życie nowych przepisów dotyczących kierowców i niewłaściwą interpretacją przepisów dotyczących tzw. "recydywy wykroczeniowej".

W przywołanym artykułu prasowym podano, że funkcjonariusze Policji w październiku 2022 r. zatrzymali kierowcę, który przekroczył dopuszczalną prędkość o 42 km/h, zaś "po sprawdzeniu 21-letniego mężczyzny w policyjnych systemach okazało się, że takie wykroczenie popełnił też w czerwcu [br.]. Funkcjonariusze potraktowali powyższe wykroczenie jako tzw. "recydywę wykroczeniową", tj. zgodnie z przepisami, które obowiązują od 17 września 2022 r. i ukarali kierowcę 11 punktami karnymi oraz podwójnym mandatem za recydywę w kwocie 2 tys. zł".

Jakkolwiek w tych samych doniesieniach medialnych wyjaśnione zostało, że w wyżej opisanym przypadku Policja uznała postępowanie funkcjonariuszy za błędne, niezgodne z zasadą lex retro non agit, a represja dotykająca obywatela przekraczającego prędkość została złagodzona, to Rzecznik powziął wątpliwość, czy przypadek taki był jedynie incydentem oraz, czy w związku z wejściem w życie nowych przepisów funkcjonariuszom zapewniono odpowiednie przygotowanie do egzekwowania nowych przepisów. Pod pojęciem odpowiedniego przygotowania trzeba zaś rozumieć m.in. zapewnienie policjantom szkoleń w zakresie stosowania nowych przepisów, jak i dostosowanie systemów informatycznych służących do weryfikacji kierujących zatrzymanych do kontroli drogowej powodowanej przekroczeniem prędkości w policyjnych bazach danych. Wydaje się, że opisana w artykule prasowym sytuacja nie zaistniałaby, gdyby stosowanie instytucji "recydywy wykroczeniowej" nie rodziło kontrowersji u samych funkcjonariuszy Policji, a w bazie danych przez nich używanej, wcześniejsza okoliczność popełnienia wykroczenia drogowego, które teoretycznie jedynie mogłoby zostać zakwalifikowane jako ww. "recydywa", przewidziano algorytm jednoznacznego wyszczególniania, jakie z wykroczeń popełnionych wyłącznie po dacie wejścia w życie nowych przepisów kwalifikowane mogą być do surowszej odpowiedzialności.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Komendanta z prośbą o udzielenie informacji wskazujących m.in.: ile znanych jest Komendzie Głównej Policji przypadków niewłaściwego zastosowania instytucji tzw. "recydywy wykroczeniowej"; czy każdorazowo podjęto z urzędu kroki prawne zmierzające do uwolnienia kierującego od surowszej (niewłaściwie nałożonej) sankcji karnej oraz czy (i w jakiej skali) funkcjonariusze Policji przeszkoleni zostali w zakresie prawidłowego stosowania nowych przepisów o "recydywie wykroczeniowej".

Drugim z wątków, jakie RPO poruszył jest dyskutowana w opinii publicznej kwestia zmiany definicji skrzyżowania. Ponieważ Policja kierowała do Ministra Infrastruktury pismo zawierające wątpliwości na temat jej interpretacji, Rzecznik zwrócił się o przekazanie pozyskanych z resortu wyjaśnień oraz poinformowanie, czy wszystkie z istniejących wcześniej wątpliwości zostały nimi rozwiane.

 

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Zastępca Komendanta Głównego Policji w piśmie z 24 stycznia 2023 r. wyjaśnił, że z dniem 1 stycznia 2022 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw, na mocy której od dnia 17 września 2022 r. zaczął obowiązywać zarówno przepis przewidujący obostrzenie kary dla wybranych rodzajów wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji tzw. „recydywa wykroczeniowa”, jak również zaczęła funkcjonować, według zmienionych zasad prowadzona przez Policji ewidencja kierujących naruszających przepisy ruchu drogowego. Komendant podkreślił, że Policja z odpowiednim wyprzedzeniem rozpoczęła kompleksową realizację przedsięwzięć formalno-prawnych, szkoleniowych oraz organizacyjno-technicznych mających na celu implementację nowych regulacji prawnych, w tym zwłaszcza modyfikacje systemu teleinformatycznego, zapewniając prawidłowe prowadzenie tej ewidencji. Policjanci o nowych regulacjach oraz wynikających z nich skutkach byli na bieżąco informowani. Komendant wskazał, że z informacji przekazanych przez Komendantów Wojewódzkich/Stołecznych Policji wynika, że przypadki niewłaściwego stosowania art. 38 § 2 k.w. przez funkcjonariuszy miały charakter incydentalny. Komendant stwierdził, że funkcjonariuszom zapewniono odpowiednie przygotowanie do egzekwowania nowych przepisów zarówno poprzez system szkoleń, jak też wypracowanie nowego narzędzia informatycznego, a liczba stwierdzonych błędnych przypadków potwierdza jedynie ich incydentalny charakter.