Wystąpienie do Marszałka Senatu RP w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw z dnia 2023-01-09.
Wystąpienie do Marszałka Senatu RP w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw.
W związku z przekazaniem do Senatu RP uchwalonej przez Sejm RP w dniu 14 grudnia 2022 r. ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (dalej jako: ustawa) Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił Marszałkowi Senatu swoje uwagi.
Rzecznik zwrócił uwagę m.in. na art. 4 ust. 2 ustawy, który przewiduje 30-dniowy termin na złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL, liczony od dnia przybycia obywatela Ukrainy na terytorium RP. Mimo że jest to termin instrukcyjny, Rzecznik wyraził swoją wątpliwość, na ile rzeczywista jest potrzeba wprowadzania takiego terminu biorąc pod uwagę, że i tak w wielu przypadkach numer PESEL jest wymagany w celu korzystania z uprawnień przewidzianych w ustawie o pomocy, a wprowadzenie takiego terminu może dodatkowo spowodować niepotrzebny stres wśród osób, które potrzebują czasu, aby zorientować się w swoich prawach i obowiązkach na terytorium RP.
Wątpliwości RPO wzbudził także art. 12 ustawy wprowadzający podstawy prawne zobowiązujące do partycypacji przebywających w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania obywateli Ukrainy w kosztach udzielanej im pomocy. Zdaniem RPO konieczna jest analiza sytuacji uchodźców przebywających dłuższy czas w miejscach zbiorowego zakwaterowania, ale nie w celu zbadania możności obciążania ich kosztami pobytu, a w celu określenia rodzaju i zapewnienia wsparcia umożliwiającego usamodzielnienie się ich na terytorium naszego kraju.
Rzecznik zwrócił również uwagę na zaproponowane w ustawie uchylenie art. 38 i art. 39 ustawy o pomocy, które umożliwiały obywatelom Ukrainy wnioskowanie o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy (jednorazowo na okres 3 lat), a po jego uzyskaniu uprawniały do wykonywania pracy bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę. W ocenie Rzecznika uchylenie tych przepisów może utrudnić legalizację pobytu cudzoziemców, odsuwając w czasie możliwość ubiegania się o zezwolenie gwarantujące legalność pobytu nawet na kilka lat, co spowoduje dodatkowy stres i wydłużenie się okresu niepewności, w którym pozostają obecnie obywatele Ukrainy pragnący zostać dłużej w Polsce.
Niepokój Rzecznika wzbudził także art. 10 ustawy wprowadzający możliwość wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy przez obywatela Ukrainy tylko na podstawie dokumentu elektronicznego wraz z dokumentem podróży. Zdaniem Rzecznika wydawanie takiego dokumentu tylko w formie elektronicznej budzi wątpliwość, czy wszystkie osoby, w szczególności osoby starsze i małoletni do 13. roku życia, będę mogły z niego korzystać.