Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie problemu współwystępowania w obrocie prawnym kilku postanowień sądowych stwierdzających nabycie spadku po tej samej osobie.

W nawiązaniu do dotychczasowych wystąpień, korespondencji, a także rozmów prowadzonych z przedstawicielami Ministerstwa Sprawiedliwości w sprawie problemu współwystępowania w obrocie prawnym kilku postanowień sądowych stwierdzających nabycie spadku po tej samej osobie, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się z prośbą o udzielenie informacji na temat aktualnego etapu prac prowadzonych przez Ministerstwo Sprawiedliwości w tym przedmiocie.

Jednocześnie Rzecznik podkreślił, że od czasu ostatniej korespondencji skala problemu dostrzegalna w pracach Biura RPO nie zmniejszyła się. W ciągu ostatniego roku Rzecznik złożył sześć skarg nadzwyczajnych i dwie skargi o wznowienie postępowania w sprawach dotyczących tzw. "podwójnych" postanowień spadkowych. Aktualnie zaś na rozpoznanie w Biurze RPO oczekuje dziewięć wniosków, przy czym ostatnie zostały skierowane do Rzecznika nie przez obywateli, ale przez same sądy, które omawiany problem zidentyfikowały przy okazji innych czynności.

Dlatego też, mając na uwadze upływ czasu od ostatniej korespondencji, skalę i charakter problemu, a także zapowiadane przez Ministerstwo Sprawiedliwości prace legislacyjne, Rzecznik zwrócił się z prośbą o udzielenie informacji na temat stopnia ich zaawansowania. W szczególności poprosił o informację, czy ewentualne rozwiązania zostaną wprowadzone w ramach wciąż procedowanego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 1 lutego 2023 r. zapewniła, że Ministerstwo kontynuuje prowadzone prace koncepcyjno – analityczne w poruszonej sprawie. Po spotkaniu, które odbyło się w dniu 25 stycznia 2022 r., Departament Legislacyjny Prawa Cywilnego, będący komórką wiodącą, wystąpił do innych właściwych komórek organizacyjnych w Ministerstwie o zajęcie stanowisk co do ewentualnych propozycji rozwiązań wskazanego problemu. Zarówno wspomniane spotkanie, jak i odpowiedzi nadesłane z poszczególnych departamentów ujawniły wysoki stopień skomplikowania sprawy pod względem możliwości i skutków rozważanych wstępnie rozwiązań. Stąd pojawiła się konieczność zlecenia sporządzenia opinii Instytutowi Wymiaru Sprawiedliwości (IWS), mającej na celu zidentyfikowanie rzeczywistych źródeł problemu w postaci wydania kolejnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po tej samej osobie. Dnia 20 kwietnia 2022 r. zlecono Instytutowi Wymiaru Sprawiedliwości opracowanie opinii w przedmiocie: „Przeprowadzenie badań aktowych w sprawach spadkowych wyszczególnionych w załączonych pismach Rzecznika Praw Obywatelskich i Prokuratury Krajowej, w których 2 wniesione zostały skargi o wznowienie postępowania lub skargi nadzwyczajne zmierzające do eliminacji z obrotu prawnego kolejnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy (…)”. Podsekretarz Stanu wskazała, że opinia z analizą aktową ma być gotowa do końca lutego 2023 r. Odnośnie do zapytania, czy ewentualne rozwiązania zostaną wprowadzone w ramach procedowanego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, poinformowała zaś, że projekt jest zaawansowany w pracach legislacyjnych. Aktualnie znajduje się w Sejmie, w dniu 8 lutego 2023 r. ma odbyć się pierwsze czytanie projektu. Tym samym nie jest 3 możliwe włączenie prac związanych ze współwystępowaniem w obrocie prawnym „podwójnych postanowień spadkowych” do prac nad ww. projektem.