Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie dowodów niejawnych w postępowaniach sądowych.

W zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich pozostaje problem niewystarczającej regulacji kwestii wykorzystania dowodów zawierających informacje niejawne. Rzecznik odwołując się do artykułu pt. "Brakuje wizji na zabezpieczenie informacji niejawnych", który traktował głównie o postępowaniu cywilnym, wskazał, że problem ten jest znacznie szerszy i obejmuje swoim zakresem nie tylko przepisy postępowania cywilnego, ale także przepisy postępowania sądowo-administracyjnego.

Rzecznik przywołał m.in sprawy z zakresu zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy i funkcjonariuszy np. w zakresie doliczenia do wysługi emerytalnej kwalifikowanych okresów służby. Chodzi tu w szczególności o służbę w strefie wojny, w zwalczaniu fizycznym terroryzmu, służby wywiadowczej za granicą czy też służby w warunkach szczególnie zagrażających życiu i zdrowiu. Sprawy takie rozpatrywane są przed sądem właściwym ds. ubezpieczeń społecznych na podstawie przepisów postępowania cywilnego, a niektóre dowody służby w takich warunkach pozostają informacja niejawną. W zakresie postępowania sądowo-administracyjnego do spraw takich należą w szczególności sprawy związane z cofnięciem poświadczenia bezpieczeństwa funkcjonariuszowi/żołnierzowi, a także prowadzone wobec nich postępowania dyscyplinarne (szczególnie w służbach specjalnych).

Rzecznik przypomniał także stanowisko ABW w niniejszej sprawie, zgodnie z którym gdy istniejące regulacje nie są w stanie w sposób precyzyjny określić praw i obowiązków o charakterze niejawnym dla uczestników postępowania przed sądami cywilnymi i administracyjnymi, konieczne jest stosowanie zasad ogólnych wynikających z ustawy o ochronie informacji niejawnych, zgodnie z którymi dostęp do informacji niejawnych może uzyskać jedynie osoba dająca rękojmię zachowania tajemnicy i tylko w zakresie w jakim jest jej to niezbędne na zajmowanym stanowisku lub wykonywania prac zleconych (art. 4 ust. 1).

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o informację, czy w resorcie sprawiedliwości prowadzone są prace legislacyjne nad zmianami przepisów postępowania cywilnego i sądowo-administracyjnego oraz ewentualnie, jaki jest prognozowany termin ich zakończenia na etapie rządowym.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 4 kwietnia 2023 r. wskazała, iż resort sprawiedliwości na bieżąco dokonuje stosownych analiz odnośnie do potrzeby podjęcia prac legislacyjnych ukierunkowanych na wprowadzenie uregulowań, które przenosiłyby na grunt postępowania cywilnego – z odpowiednimi modyfikacjami – rozwiązania dotyczące ochrony informacji niejawnych np. stosowane w procesie karnym. Dotychczas do ministerstwa nie wpływały na większą skalę sygnały świadczące o problemach z ochroną informacji niejawnych w postępowaniach cywilnych, gospodarczych, upadłościowych, rejestrowych, czy wieczystoksięgowych, co z kolei stanowiłoby asumpt do podjęcia prac legislacyjnych. Przedstawione w piśmie Rzecznika zagadnienie nie było również przedmiotem czynności nadzorczych. W świetle powyższego, należy wskazać, że obecnie w Ministerstwie Sprawiedliwości nie są prowadzone prace legislacyjne nad zmianami przepisów postępowania cywilnego i sądowoadministracyjnego w zakresie wykorzystania dowodów zawierających informacje niejawne.