Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie nadmiernej emisji sztucznego światła w przestrzeni publicznej, czyli tzw. "zanieczyszczenia świetlnego" z dnia 2023-02-06.
Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie nadmiernej emisji sztucznego światła w przestrzeni publicznej, czyli tzw. "zanieczyszczenia świetlnego".
Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że zbyt mocne oświetlenie jest jednym z czynników powodujących, że sąsiedztwo niektórych obiektów (najczęściej produkcyjnych i usługowych) czy urządzeń jest mocno uciążliwe dla obywateli. Zakłóca naturalny biorytm, zaburza wydzielanie melatoniny, powodując między innymi bezsenność. Występuje tzw. zmęczenie światłem. Niewątpliwie obniża to komfort życia mieszkańców nie tylko miast ale i wsi, przekładając się na pogorszenie stanu ich zdrowia.
W ocenie RPO istnienie problemu zanieczyszczenia świetlnego wynika między innymi z braku kompleksowych regulacji krajowych w zakresie oświetlenia zewnętrznego. W związku z powyższym, jeszcze w październiku 2022 r. RPO zwrócił się do Minister Klimatu i Środowiska z wystąpieniem, w którym zapytał o ewentualnie podejmowane działania legislacyjne służące przeciwdziałaniu zanieczyszczeniu świetlnemu. Wystąpienie pozostało bez odpowiedzi. RPO nadmienił także, iż brak kompleksowej regulacji prawnej przeciwdziałających zanieczyszczeniu świetlnemu sygnalizowany był już przeszło 10 lat temu przez Panią Rzecznik Praw Obywatelskich, prof. Irenę Lipowicz. Z korespondencji zwrotnej wynikało, iż fakt zanieczyszczenia świetlnego jest przez ministrów dostrzegany, a narzędzia do jego ograniczenia zostaną przewidziane w stosownych aktach prawnych. Zapowiedzi te nie przełożyły się jednak na poprawę stanu rzeczy w omawianym przedmiocie.
Rzecznik zwrócił także uwagę na kwestię bezpieczeństwa opraw LED-owych dla zdrowia człowieka. Badania przeprowadzone przez francuską Narodową Agencję Bezpieczeństwa Sanitarnego potwierdziły, że oświetlenie LED może wywierać wpływ na siatkówkę oka, a długookresowo na powstanie zwyrodnienia plamki żółtej. Szczególnie negatywne konsekwencje ma nieść światło niebieskie zwłaszcza dla dzieci i młodzieży. Agencja zwróciła uwagę na destrukcyjny wpływ światła LED na rytmy biologiczne i sen, nawet w przypadku narażenia na bardzo niskie poziomy światła niebieskiego wieczorem lub w nocy.
Bezspornym jest, że polscy obywatele mają prawo oczekiwać zapewnienia im bezpieczeństwa zdrowotnego. Rzecznik zaznaczył, iż warte odnotowania korzyści z lepszego oświetlenia, w szczególności w zakresie zapewnienia porządku publicznego czy ograniczenia zużycia energii, nie mogą uzasadniać uszczerbku na zdrowiu ludzi. W związku z tym zadał Ministrowi pytanie, czy podobne badania, jak te przeprowadzone przez ww. podmiot, planowane są do przeprowadzenia przez administrację właściwą w sprawach zdrowia w Polsce, a jeśli nie, to czy rozważane jest skorzystanie z wyników badań zagranicznych w kontekście oceny bezpieczeństwa opraw LED-wych dla zdrowia ludzi.
Zgodnie z art. 68 ust. 4 Konstytucji władze publiczne są obowiązane do zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska - co obejmuje także degradację wywoływaną nieprawidłowym oświetleniem.
Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie.