Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie elektronicznego dokumentu Diia.pl.

W dniu 28 stycznia br. weszła w życie nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej "ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy"), która w art. 10 ust. 7 ustanawia elektroniczny dokument Diia.pl jako dokument pobytowy uchodźców wojennych z Ukrainy, uprawniający jej beneficjentów do wielokrotnego przekraczania granicy wraz z dokumentem podróży bez konieczności uzyskania wizy. Diia.pl jest także dokumentem potwierdzającym tożsamość uchodźcy.

Osoby z ukraińskim obywatelstwem mogą korzystać z elektronicznego dokumentu tożsamości Diia.pl po uzyskaniu numeru PESEL oraz aktywowaniu profilu zaufanego. Natomiast zgodnie z art. 3 ust. 14 ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, profil zaufany może być potwierdzony oraz używany jedynie przez osoby fizyczne z pełną albo ograniczoną zdolnością do czynności prawnych. Oznacza to, że małoletni do 13. roku życia nie mogą posiadać profilu zaufanego, a co się z tym wiąże, także dokumentu elektronicznego Diia.pl.

Obecnie ukraińscy uchodźcy do 13. roku życia muszą posługiwać się innymi dokumentami w celu przekroczenia granicy czy potwierdzenia tożsamości. Nie są im jednak wystawiane żadne dokumenty poświadczające ich prawo do pobytu w Polsce i fakt objęcia ich ochroną czasową. Urzędowym poświadczeniem posiadania uprawnienia do pobytu na terytorium RP dla obywateli Ukrainy jest nadany im numer PESEL, jednak nie potwierdza on statusu prawnego jednostki ze skutkiem wobec organów innych państw. Brak takich dokumentów może więc uniemożliwiać małoletnim swobodne podróżowanie do innych państw członkowskich Unii Europejskiej wraz z rodziną.

Rozwiązaniem powyższego problemu mogłoby być udostępnienie obywatelom Ukrainy, którym na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy umożliwiono pobranie, przechowywanie i prezentację dokumentu elektronicznego Diia.pl w ramach aplikacji mobilnej, także dokumentu zawierającego dane dziecka będącego pod jego władzą rodzicielską. Pozwoliłoby to obywatelowi Ukrainy wygenerować dokument pobytowy dla małoletniego poniżej 13. roku życia.

Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zbadanie wspomnianego problemu i uregulowanie kwestii wydawania dokumentów pobytowych dla osób poniżej 13. roku życia.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 26 lipca 2023 r. wskazał, że kwestia udostępniania w publicznej aplikacji mobilnej diia.pl dokumentu elektronicznego potwierdzającego posiadanie przez obywatela Ukrainy numeru PESEL ze statusem „UKR”, stanowiącego w aktualnym stanie prawnym dokument pobytowy, została uregulowana w art. 10 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Ustawą o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw wprowadzono prawną możliwość pozwalającą na pobranie, przechowywanie i prezentację dokumentu elektronicznego zawierającego pobrane z rejestru obywateli Ukrainy aktualne dane dotyczące dziecka obywatela Ukrainy pozostającego pod jego władzą rodzicielską oraz weryfikację integralności i pochodzenia tego dokumentu elektronicznego. Pobranie przez obywatela Ukrainy ww. dokumentu jest możliwe, jeśli w rejestrze PESEL przy danych dziecka zamieszczono numer PESEL rodzica. Jeśli numer PESEL rodzica nie widnieje w rejestrze PESEL przy danych dziecka, należy zgłosić się do urzędu gminy miejsca zamieszkania, który dopisze numery PESEL rodziców do danych dziecka. W urzędzie należy udokumentować kto jest ojcem lub matką dziecka. Sekretarz Stanu zaznaczył, że przyjęcie rozwiązania zakładającego, że obywatelom Ukrainy, których pobyt na terytorium RP jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy, nie wydaje się tradycyjnych dokumentów pobytowych stanowiło jeden z przejawów konieczności takiego ukształtowania zadań organów władzy publicznej w obszarze obsługi uchodźców wojennych z Ukrainy, aby były one możliwe do realizacji przez te organy. Przyjęcie w obecnej sytuacji rozwiązania uzupełniającego polegającego na wydawaniu dokumentów papierowych w omawianym zakresie wiązałoby się z koniecznością podjęcia daleko idących zabiegów prawnych, technicznych i organizacyjnych.