Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Skarga nadzwyczajna od postanowienia Sądu Rejonowego w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku.

Rzecznik Praw Obywatelskich, z uwagi na konieczność zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, wniósł skargę nadzwyczajną, zaskarżając w całości postanowienie Sądu Rejonowego w L.

Na podstawie art. 89 ś1 pkt. 2 u.s.n. zaskarżonemu postanowieniu RPO zarzucił: 1. rażące naruszenie prawa materialnego tj. art. 932 ś 5 ustawy - Kodeks cywilny (dalej jako: ,,k.c.") w zw. z art. 931 ś2 k.c. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie polegające na przyjęciu, że zarówno siostrzeniec spadkodawcy, jak i dziedziczący z nim w zbiegu czterej wnukowie siostry spadkodawcy, nabyli udział w spadku w równej wielkości (w 1/5 części), podczas gdy zgodnie z art. 932 ś5 k.c. w zw. z art. 931 ś2 k.c. zstępni rodzeństwa spadkodawcy dziedziczą udział spadkowy rodzeństwa spadkodawcy w częściach równych, przy czym w przypadku śmierci jednego ze zstępnych rodzeństwa spadkodawcy jego udział spadkowy przypada jego zstępnym, którzy dzielą się nim w częściach równych w ramach udziału spadkowego przysługującego zstępnemu rodzeństwa spadkodawcy, a zatem udział spadkowy siostrzeńca spadkodawcy, który dziedziczy w zbiegu z czterema wnukami siostry spadkodawcy powinien wynosić 1/2 części, a udział spadkowy tychże wnuków siostry spadkodawcy powinien wynosić po 1/8 części. 2. rażące naruszenie prawa procesowego, tj. art. 670 śl i art. 677 ś1 ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (dalej jako ,,k.p.c."), poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na niedostatecznym i pobieżnym zbadaniu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, co skutkowało wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku przyznającego wszystkim spadkobiercom udziały w równej wysokości (po 1/5 części), podczas gdy prawidłowe zastosowane przepisu art. 670 ś I i 677 śl k.p.c., obligujące sąd spadku do działania z urzędu i prawidłowego określenia wysokości udziałów przypadającym poszczególnym spadkobiercom, powinno skutkować stwierdzeniem nabycia spadku: na rzecz L. Ć. udziału w wysokości 1/2 części, natomiast na rzecz pozostałych spadkobierców, tj.: Ł. Ć., M. Ć., F. Ć. i A. Ć. udziału w wysokości po 1/8 części.

Ponadto, na podstawie art. 89 ś1 pkt. 1 u.s.n. zaskarżonemu orzeczeniu Rzecznik zarzucił również: 3. naruszenie zasad, wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji tj. konstytucyjnego prawa do dziedziczenia oraz prawa do ochrony praw majątkowych, o których mowa w art. 21 ust. 1 i w art. 64. ust. 1 i 2 Konstytucji, ze względu na funkcjonowanie w obrocie prawnym wadliwego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, pozostającego w oczywistej sprzeczności z rzeczywistym stanem prawnym w zakresie wysokości udziałów spadkowych, które przypadły każdemu ze spadkobierców z mocy ustawy z chwilą otwarcia spadku, co doprowadziło do pomniejszenia udziału spadkowego należnego L. Ć. i tym samym naruszyło jego prawa majątkowe, a także uniemożliwiło należyte uporządkowanie spraw majątkowych po zmarłym J. W.; 4. naruszenie zasad, wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji tj. konstytucyjnej zasady zaufania do państwa oraz zasady bezpieczeństwa prawnego wywodzonych z art. 2 Konstytucji, ze względu na funkcjonowanie w obrocie prawnym wadliwego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, obarczonego błędem rażącego naruszenia prawa, wskutek czego spadkobiercy J. W. znaleźli się w stanie niepewności prawnej co do wielkości przysługujących im praw spadkowych, a z uwagi na rozszerzoną materialną prawomocność postanowienia o nabyciu spadku, stan niepewności prawnej odnosi się również do podmiotów trzecich, tworząc w ten sposób poczucie braku stabilności oraz utratę bezpieczeństwa prawnego.

Mając na uwadze powyższe, RPO wniósł o uchylenie przez Sąd Najwyższy na podstawie art. 91ś1 u.s.n. postanowienia Sądu Rejonowego w L. z dnia 27 czerwca 2022 r., w całości, bowiem naruszone w sprawie zasady i prawa, określone w Konstytucji, jednoznacznie przemawiają za wyeliminowaniem zaskarżonego postanowienia z obrotu prawnego.

W związku z postulowanym uchyleniem zaskarżonego postanowienia RPO wniósł o orzeczenie przez Sąd Najwyższy co do istoty sprawy poprzez stwierdzenie, że spadek po J. W., na podstawie ustawy nabyli siostrzeniec L. Ć. w 1/2 części oraz zstępni siostrzeńca tj.: M. Ć., A. Ć., F. Ć. i Ł. Ć. każdy z nich po 1/8 części.