Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie warunków pożyczek udzielanych sędziom i prokuratorom z dnia 2023-03-21.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie warunków pożyczek udzielanych sędziom i prokuratorom.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich kierowane są skargi sędziów i prokuratorów na nadmierne oprocentowanie pożyczek na potrzeby mieszkaniowe, udzielanych w trybie art. 96 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych (dalej jako: p.u.s.p.) oraz art. 122 ustawy - Prawo o prokuraturze (dalej jako: p.o.p.).
Oprocentowanie pożyczek sędziowskich i prokuratorskich określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości i odpowiada ono wysokości średniorocznego wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, określanego corocznie w ustawie budżetowej. Zasady oprocentowania pożyczek pozostają niezmienione od niemal 30 lat, pomimo zmieniającej się sytuacji gospodarczej, która ma oczywisty wpływ na wskaźnik inflacji. Przy niskiej inflacji oprocentowanie pożyczek sędziowskich i prokuratorskich jest preferencyjne względem oprocentowania proponowanego przez podmioty komercyjne, a przy wysokiej inflacji nie tylko traci ono na atrakcyjności, ale staje się wręcz wyższe niż oprocentowanie proponowane przez podmioty komercyjne.
Rzecznik przypomniał, iż art. 96 § 3 p.u.s.p. oraz art. 122 § 4 p.o.p. pozostawiają Ministrowi Sprawiedliwości dużą swobodę w określeniu zasad oprocentowania pożyczek na potrzeby mieszkaniowe. Jednak Minister Sprawiedliwości powinien kształtować te zasady z uwzględnieniem norm konstytucyjnych, w tym zwłaszcza zasady zaufania obywatela do państwa (art. 2 Konstytucji) oraz zasady prowadzenia polityki sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli (art. 75 ust. 1 Konstytucji). Sędziowie i prokuratorzy, którzy zdecydowali się na zaciągnięcie pożyczki w trybie art. 96 p.u.s.p. oraz art. 122 p.o.p., działali w zaufaniu do prawodawcy, mając uzasadnione oczekiwanie, że warunki spłaty ich zobowiązania nie będą gorsze niż warunki obowiązujące na komercyjnym rynku kredytów hipotecznych.
Co więcej, sędziowie i prokuratorzy, którzy zaciągali pożyczki w trybie art. 96 p.u.s.p. i art. 122 p.o.p. wiele lat temu, nie mogli przewidzieć ciągu nagłych i mających globalne znaczenie zdarzeń, które spowodowały gwałtowne pogorszenie sytuacji gospodarczej (w tym wzrost inflacji): wybuchu epidemii COVID-19, działań zaradczych podjętych przez rządy państw całego świata na niespotykaną dotychczas skalę, a także agresji Rosji na Ukrainę. Inaczej niż zwykli kredytobiorcy, sędziowie i prokuratorzy zaciągający pożyczki w trybie art. 96 p.u.s.p. i art. 122 p.o.p., nie mieli także zagwarantowanego prawa do kompleksowej informacji potrzebnych dla oceny ryzyka i kosztów związanych z zawarciem umowy. Zwykli obywatele, którzy zaciągnęli kredyty hipoteczne na rynku komercyjnym, otrzymali wsparcie od ustawodawcy w postaci możliwości skorzystania z tzw. wakacji kredytowych. Sędziowie i prokuratorzy, którzy zaciągnęli pożyczki w trybie art. 96 p.u.s.p. i art. 122 p.o.p., takiej pomocy nie otrzymali.
Mając na względzie powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie stosownej nowelizacji ww. rozporządzeń z dnia 9 lipca 2012 r. oraz z dnia 24 lutego 2017 r., a w razie takiej potrzeby także art. 96 p.u.s.p. i art. 122 p.o.p.