Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej w przedmiocie zbadania zgodności z Konstytucją przepisu Kodeksu karnego z dnia 2023-04-14.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej w przedmiocie zbadania zgodności z Konstytucją przepisu Kodeksu karnego.
Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w przedmiotowym postępowaniu i wniósł o stwierdzenie, że: art. 42 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 - Kodeks karny (dalej: "k.k.") jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
W ocenie Skarżącego istotą niezgodności zaskarżonego przepisu z normami konstytucyjnymi stanowiącymi wzorzec kontroli jest naruszenie prawa do sądu poprzez ukształtowanie sankcji w normie materialnoprawnej stanowiącej przedmiot kontroli jako bezwzględnie oznaczonej, a zatem takiej, która - poprzez wkroczenie władzy ustawodawczej w tzw. minimum wyłączności kompetencji zastrzeżonych dla judykatury - unicestwia istotę prawa do sądu wskutek zastąpienia intensjonalno-ekstensjonalnego aktu stosowania prawa ekstensjonalnym aktem subsumpcji stanu faktycznego pod normą prawa.
Rzecznik zaznaczył, że "władze ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza muszą być rozdzielone a nadto, że musi panować między nimi równowaga oraz że muszą one ze sobą współpracować". Twierdzenie to znajduje normatywną podstawę w art. 173 Konstytucji, z którego wynika zasada odrębności i niezależności sądów i trybunałów "od innych władz", co stanowi dodatkowe uzasadnienie funkcjonalnej odrębności władzy sądowniczej.
W tym kontekście RPO wskazał, że art. 42 § 3 k.k. w zakresie, w jakim nakazuje sądowi orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k., chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami, uniemożliwia sądowi de facto dokonania wyboru w zakresie przesłanek wyznaczających zakres zastosowania normy prawnej, gdyż zakres ten ma charakter względnie obligatoryjny i ograniczony został m. in. do przypisania odpowiedzialności karnej za popełnienie przestępstwa z art. 178a § 4 k.k., zaś jednocześnie fragment "chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami" jest niejasny i w sposób niewystarczająco precyzyjny, oraz uniemożliwia dokonanie wyboru w zakresie konsekwencji zastosowania reakcji karnej, gdyż zarówno co do zakresu materialnego czyli treści środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, jak i zakresu formalnego, czyli czasookresu zastosowania środka karnego (dożywotnio), sąd jest związany treścią art. 42 § 3 k.k.
W opinii Rzecznika taki stan rzeczy stanowi zaprzeczenie istoty konstytucyjności normy, gdyż uniemożliwia realizację standardu orzekania opartego na zasadzie swobodnego uznania sędziowskiego w ramach ustawy, zasadzie indywidualizacji prawnokarnej reakcji wobec sprawcy, zasadzie oznaczoności kary oraz wyjątków jej zastosowania, zasadzie humanitaryzmu oraz zasadzie równości wobec prawa.
Trybunał Konstytucyjny postanowił umorzyć postępowanie na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 u.o.t.p.TK w zakresie badania zgodności art. 42 § 3 k.k. z art. 10 ust. 1 oraz art. 173 Konstytucji - z powodu niedopuszczalności wydania wyroku. Ponadto Trybunał stwierdził, że treść skargi uniemożliwia także merytoryczne rozpoznanie zarzutu niezgodności art. 42 § 3 k.k. z art. 45 ust. 1 Konstytucji, ze względu na brak należytego uzasadnienia wskazanego zarzutu. Lektura skargi dowodzi, że skarżący nie wykazał, w jaki sposób przewidziany w art. 42 § 3 k.k. mechanizm orzekania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, m.in. w razie popełnienia przestępstwa stypizowanego w art. 178a § 4 k.k. miałby pozostawać w sprzeczności z konstytucyjnym prawem do sądu, a nie jest rolą Trybunału poszukiwać takiego uzasadnienia ex officio. W tym zakresie Trybunał podziela stanowisko Prokuratora Generalnego, że skarżący „nie przedstawił uzasadnienia zarzutu niezgodności art. 42 § 3 k.k. z wzorcem kontroli z art. 45 ust. 1 Konstytucji, z powołaniem argumentów lub dowodów na jego poparcie”. Ogólne stwierdzenie przez Skarżącego, że zakwestionowany przepis narusza prawo do sądu nie spełnia tego wymogu. Skarżący nie wyjaśnił w szczególności, który z aspektów prawa do sądu został naruszony. TK zwrócił również uwagę, że nie odpowiada prawdzie supozycja skarżącego, iż zakwestionowany w skardze przepis wprowadza sankcję o charakterze bezwzględnie oznaczonym, w czym skarżący upatruje jego sprzeczności z konstytucyjnym prawem do sądu.