Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie konieczności rozwiązań prawnych w zakresie funkcjonowania publicznych rejestrów z dnia 2023-04-20.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie konieczności rozwiązań prawnych w zakresie funkcjonowania publicznych rejestrów.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę, że udostępnienie szczegółowych danych identyfikujących osoby fizyczne, w tym także numer PESEL, w bazach publicznych, za pomocą Internetu, może powodować poważne zagrożenia dla ochrony prawa do prywatności i danych osobowych. Na takie niebezpieczeństwa wskazuje zarówno Europejski Trybunału Praw Człowieka, jak i Trybunał Sprawiedliwości UE w swoim aktualnym orzecznictwie odnoszącym się do rejestrów publicznych, z którego wynika, że ingerencja w prawo do prywatności uznana została w badanych przypadkach za nieproporcjonalną, prowadzącą do naruszenia praw podstawowych.
RPO przypomniał, że - wraz z wejściem w życie przepisów rozporządzenia 2016/679 o ochronie danych - na konieczność dokonania pełnego przeglądu wszystkich przepisów prawa powszechnie obowiązującego, w tym regulacji dotyczących Krajowego Rejestru Sądowego, w celu dostosowania ich do przepisów RODO, wskazywał Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych. PUODO zwracał uwagę na art. 87 RODO, którego celem jest szczególna ochrona krajowych numerów identyfikacyjnych, za który należy uznać nr PESEL. Organ nadzorczy, rozumiejąc funkcję, jaką dla właściwej ochrony obrotu gospodarczego odgrywa Krajowy Rejestr Sądowy, wskazał Ministrowi Sprawiedliwości na konieczność dokonania wyważenia między wartością, jaką jest właściwa ochrona obrotu gospodarczego, a wartością, jaką jest prawo osoby do prywatności. Jak wskazał Prezes Urzędu, RODO wymusza zmianę spojrzenia na wszelkie dane publikowane w sieci.
Ponadto, na konieczność podjęcia systemowych zmian w związku z funkcjonowaniem publicznych rejestrów, niejednokrotnie również zwracał już uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich - m.in. w odniesieniu do rejestru elektronicznych ksiąg wieczystych, rejestru beneficjentów rzeczywistych, czy też rejestru umów osób pełniących funkcje publiczne - wskazując na zakres udostępnianych danych (w tym także nr PESEL) oraz na nieograniczony zasięg udostępnianych danych. W ocenie Rzecznika, jawność tak szczegółowych danych osobowych, w tym także numeru PESEL w publicznych bazach danych stwarza poważne ryzyko naruszenia prywatności jednostki, np. z uwagi na możliwość kradzieży tożsamości. Co ważne, nr PESEL jest także wykorzystywany jako identyfikator przy dokonywaniu różnych czynności w relacjach z organami władzy publicznej oraz podmiotami prywatnymi.
RPO podkreślał, że wymogi odnośnie do dozwolonych konstytucyjnie ograniczeń w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw wynikają z art. 31 ust. 3 Konstytucji, a w odniesieniu do prawa do ochrony danych osobowych, doprecyzowane zostały w art. 51 ust. 2 Konstytucji. Zgodnie z tym przepisem władze publiczne nie mogą pozyskiwać gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.
Należy również zwrócić uwagę na regulacje odnoszące się do Krajowego Rejestru Zadłużonych, które aktualnie również przewidują upublicznienie numeru PESEL. Niepokój Rzecznika wzbudza szeroki zakres udostępnianych danych identyfikujących osoby zadłużone w przedmiotowym rejestrze.
W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra wskazując na potrzebę dokonania systemowych zmian w aktualnych regulacjach dotyczących funkcjonowania publicznych rejestrów w celu zapewnienia ochrony w zakresie prawa do prywatności i danych osobowych.