Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej postępowań dyscyplinarnych w Policji.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęła indywidualna skarga dotycząca świadczenia motywacyjnego określonego w art. 120a ust. 1 ustawy o przyznawanego policjantom po osiągnięciu 28 lat i 6 miesięcy (2500 zł). Wobec funkcjonariusza pobierającego świadczenie motywacyjne wszczęto postępowanie dyscyplinarne. Zgodnie z art. 120a ust. 8 w zw. ust. 7 pkt 2 ustawy o Policji, właściwy przełożony wydał rozkaz personalny stwierdzający ustanie prawa funkcjonariusza do wypłaty świadczenia motywacyjnego. Po kilku miesiącach postępowanie dyscyplinarne - niezasadnie wszczęte - zostało umorzone i świadczenie motywacyjne zostało ponownie przyznane Zainteresowanemu. W aktualnie obowiązujących przepisach nie istnieje jednak podstawa prawna do wypłaty świadczenia motywacyjnego za okres w którym ustało prawo do świadczenia, czego domaga się Wnioskodawca. Rzecznik biorąc pod uwagę okoliczności przedmiotowej sprawy tj. bezzasadne wszczęcie postępowania dyscyplinarnego oraz konsekwencje z tego wynikające uznał, że obowiązujące przepisy są nieproporcjonalnie dolegliwe dla policjantów.

Wskazuje na to chociażby katalog powodujących ustanie prawa do świadczenia motywacyjnego, w którym jednakowo potraktowano wszczęcie postępowania dyscyplinarnego oraz ukaranie karą dyscyplinarną - do czasu jej zatarcia. Innymi słowy w lepszej sytuacji może znaleźć się funkcjonariusz ukarany karą nagany niż funkcjonariusz, który zdecyduje się na skorzystanie z przysługujących środków odwoławczych. Ten drugi policjant na prawomocne zakończenie postępowania dyscyplinarnego poczeka znacznie dłużej i przez cały ten czas pozbawiony będzie świadczenia. Oznacza to, że ze względów finansowych korzystniej będzie się nie odwoływać od kary dyscyplinarnej, nawet jeżeli została nałożone bezzasadnie. Rozwiązanie takie całkowicie wypacza istotę postępowania dyscyplinarnego i może w skrajnych przypadkach prowadzić do nadużywania prawa do wszczęcia postępowania, szczególnie, że uprawnionych do inicjowania takiego postępowania jest wielu przełożonych.

Rzecznik zwrócił uwagę, że w przypadku nagrody rocznej, można ją obniżyć policjantowi wyłącznie w przypadku popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, stwierdzonego w prawomocnie zakończonym postępowaniu dyscyplinarnym o 20 - 50% oraz w ogóle pozbawić prawa do nagrody rocznej, w razie popełnienia czynu, za który policjantowi wymierzono jedną z kar dyscyplinarnych, o których mowa w art. 134 pkt 3-7 ustawy o Policji. W założeniu ustawodawcy świadczenie motywacyjne stanowić ma instrument, który spowoduje zatrzymanie w czynnej służbie tych funkcjonariuszy, którzy są uprawnieni do przejścia na zaopatrzenie emerytalne. Warunkiem umożliwiającym przyznanie tego świadczenia jest posiadany przez funkcjonariusza staż służby. Mając na uwadze cel świadczenia motywacyjnego, wydaje się, że mniej dolegliwym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie instytucji zawieszenia prawa do świadczenia motywacyjnego, do czasu prawomocnego zakończenia postępowania dyscyplinarnego. Korzystne dla funkcjonariusza rozstrzygnięcie determinowało by następnie zwrot zawieszonego świadczenia.

RPO podkreślił, że zgodnie z art. 120a ust. 7 pkt 1 ustawy o Policji świadczenia motywacyjnego nie przyznaje się policjantowi, który podczas ostatniego opiniowania służbowego otrzymał jedną z opinii służbowych, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 2 albo 3 albo art. 41 ust. 1 pkt 2 albo ust. 2 pkt 1 - przez okres jednego roku od dnia wydania ostatecznej opinii służbowej. Adresatem normy prawnej wynikającej z treści art. 41 ust.1 pkt 2 ustawy o Policji jest policjant służby przygotowawczej. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o Policji jest to osoba przyjęta do służby w Policji w okresie przygotowawczym (3-letnim) poprzedzającym mianowanie na stałe. Inaczej mówiąc uzależnienie ustania prawa do świadczenia motywacyjnego, adresowanego do funkcjonariuszy z przynajmniej 25-letnim stażem służby od negatywnej opinii, wydanej wobec funkcjonariusza z maksymalnie 3-letnim stażem służby prowadzi do argumentum ad absurdum. Nie jest bowiem możliwe, aby policjant z 25-letnim stażem otrzymał opinię służbową wystawianą w okresie służby przygotowawczej.

Mając na uwadze powyższe Rzecznik zwrócił się do Ministra o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w celu rozwiązania przedstawionych problemów.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 2 października 2023 r. wyjaśnił, że świadczenie motywacyjne, o którym mowa w art. 120a ustawy o Policji, ma na celu zatrzymanie jak najdłużej w służbie doświadczonych funkcjonariuszy posiadających wysługę co najmniej 25 lat poprzez wdrożenie odpowiednich rozwiązań finansowych. Ze względu na motywacyjny charakter tego świadczenia przyjęto, że nie będzie ono wypłacane, nie tylko za okres nieświadczenia przez funkcjonariusza służby z innych przyczyn niż korzystanie z urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego oraz czasu wolnego udzielonego w zamian za czas służby przekraczający normę, ale również w sytuacji zmaterializowania się wobec niego jednej z przesłanek negatywnych do jego przyznania, a w przypadku ich wystąpienia w okresie wypłacania policjantowi tego świadczenia, nastąpi stwierdzenie ustania prawa do jego wypłaty. W tym kontekście zaznaczenia wymaga, że policjant, wobec którego zostało zainicjowane postępowanie dyscyplinarne znajduje się w kręgu podejrzeń o popełnienie przewinienia dyscyplinarnego, o którym mowa w art. 132 ust. 1 ustawy. Odmowa przyznania świadczenia motywacyjnego albo stwierdzenie utraty prawa do jego wypłaty, przez okres trwania tego postępowania, jawi się zatem jako instrument prawny chroniący interes służby. Przyznanie świadczenia motywacyjnego musi spełniać swoją rolę w kontekście pewnego rodzaju wyróżnienia dla policjanta z odpowiednim stażem służby, a nie stanowić świadczenia przysługującego wyłącznie z tytułu osiągnięcia określonego stażu służby. Jednocześnie Sekretarz Stanu zapewnił, że kwestie związane z przysługującym funkcjonariuszom świadczeniem motywacyjnym będą monitorowane i oceniane pod kątem konieczności dokonania ewentualnych zmian legislacyjnych.