Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zasad naliczania wysokości świadczenia emerytalnego po przywróceniu funkcjonariusza do służby w Policji.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynął wniosek o pomoc w sprawie sposobu ponownego ustalenia wysokości świadczenia emerytalnego po przywróceniu funkcjonariusza do służby w Policji.

Rzecznik wskazał, iż z dniem 27 czerwca 2019 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw, która wprowadziła zmiany w ustawach regulujących status zawodowy funkcjonariuszy służb mundurowych w zakresie umożliwiającym rehabilitację prawną i powrót do służby uniewinnionych w postępowaniu karnym funkcjonariuszy, którzy zostali zwolnieni ze służby z powodu wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby - za czyn wypełniający jednocześnie znamiona przestępstwa i przewinienia dyscyplinarnego. Efektem przedmiotowej regulacji miało być umożliwienie ochrony reputacji i dobrego imienia niesłusznie ukaranym funkcjonariuszom poprzez wzruszenie wadliwych orzeczeń dyscyplinarnych, będących podstawą zwolnienia.

Tymczasem niespodziewanym skutkiem tej nowelizacji okazało się obniżenie świadczenia emerytalnego policjantom, którzy przez okres procesowej walki o swoje dobre imię (uniewinnienie) pobierali niepełne świadczenie, równolegle pracując i odprowadzając składki na ubezpieczenie społeczne. Przywrócenie do służby następuje z chwilą zmaterializowania się którejkolwiek z przesłanek określonych w art. 42 ust. 1 lub ust. 7 pkt 1-2 ustawy o Policji. Natomiast reaktywowanie stosunku służbowego wymaga niejako następczego potwierdzenia przez przywróconego policjanta gotowości pełnienia służby. Dalsze istnienie takiego stosunku wymaga wobec tego podjęcia przez przywróconego policjanta określonego działania i to w ściśle wyznaczonym przez ustawodawcę terminie. Funkcjonariusz musi spełnić warunek określony w art. 42 ust. 2 ustawy o Policji, tj. w ciągu 7 dni od przywrócenia do służby zgłosić gotowość niezwłocznego jej podjęcia. W przeciwnym razie stosunek służbowy ulega rozwiązaniu na podstawie art. 41 ust. 3 ustawy o Policji. Dopiero spełnienie warunku, o którym mowa w art. 42 ust. 2 ustawy o Policji, umożliwia weryfikację przywróconego do służby policjanta, w celu ustalenia, czy spełnia wymogi niezbędne do pełnienia służby, a tym samym czy może być dopuszczony do jej pełnienia.

Podkreślenia wymaga, że prawo do uposażenia powstaje z dniem podjęcia służby, chyba że po zgłoszeniu do służby zaistniały okoliczności usprawiedliwiające niepodjęcie tej służby. Wnioskodawca, w badanej w Biurze RPO sprawie indywidualnej, nigdy jednak nie podjął służby (został z niej ponownie zwolniony na podstawie art. 41 ust. 3 ustawy o Policji), w związku z powyższym nie otrzymał on uposażenia - należnego na równorzędnym stanowisku służbowym (art. 42 ust. 1 i 4 ustawy o Policji), uwzględniającego - co do zasady - wszystkie podwyżki i waloryzacje, które miały miejsce na przestrzeni lat 2001-2023. Zgodnie z art. 42 ust. 5 ustawy o Policji otrzymał on jedynie świadczenie pieniężne równe uposażeniu na stanowisku zajmowanym przed zwolnieniem (w wysokości z 2001 r.) za okres 6 miesięcy.

W ocenie Rzecznika zasady współżycia i sprawiedliwości społecznej przemawiają za aktualizowaniem wysokości podstawy wymiaru świadczenia na dzień przywrócenia do służby, uwzględniając przy tym - mające miejsce pomiędzy pierwotnym a wtórnym zwolnieniem ze służby - podwyższenia wskaźnikami wszystkich kolejnych waloryzacji przypadających w okresie pobierania świadczenia.

W świetle powyższego, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w celu rozwiązania przedstawionego problemu.

 

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 9 listopada 2023 r. wyjaśnił, że przywrócenie do służby stanowi szczególnego rodzaju instrument prawny umożliwiający wznowienie stosunku służbowego funkcjonariusza. Następuje to z mocy prawa, z chwilą zmaterializowania się którejkolwiek z przesłanek określonych w art. 42 ust. 1 lub ust. 7 ustawy o Policji. Przywrócenie policjanta do służby nie wymaga żadnej aktywności ze strony przywróconego funkcjonariusza i nie zależy ani od jego woli, ani też od działania organów Policji. Przywrócenie do służby stanowi zatem wyłom od przyjętej reguły, zgodnie z którą powstanie (zainicjowanie) stosunku służbowego zależne jest od woli zainteresowanego, który dobrowolnie zgłasza gotowość pełnienia służby. Wznowienie stosunku służbowego przez przywrócenie do służby, z uwagi na swój ekstraordynaryjny charakter, wymaga niejako następczego potwierdzenia przez przywróconego policjanta gotowości pełnienia służby. Zgłoszenie gotowości do służby w ustawowym terminie jest warunkiem zbadania przez organ Policji, czy funkcjonariusz jest zdolny do jej pełnienia. Pozytywna weryfikacja przymiotów przywróconego do służby policjanta obliguje do mianowania go na stanowisko służbowe równorzędne z tym, które zajmował przed zwolnieniem ze służby. Rozkaz personalny - decyzja administracyjna o mianowaniu policjanta na stanowisko służbowe - określa nie tylko aktualne stanowisko służbowe funkcjonariusza (równorzędne do tego, które zajmował on przed zwolnieniem ze służby), ale również poszczególne, aktualne na dzień wydania tej decyzji, składniki uposażenia funkcjonariusza, należne na tym stanowisku. Z kolei brak gotowości niezwłocznego podjęcia służby przez przywróconego do służby policjanta, o której mowa w art. 42 ust. 2 ustawy, rodzi obowiązek niezwłocznego rozwiązania z nim stosunku służbowego, bez uprzedniego mianowania go na stanowisko służbowe. Automatyczne mianowanie policjanta na określone stanowisko służbowe po przywróceniu do służby tylko po to, by uprzednio posiadane przez niego parametry finansowe zostały uaktualnione nie znajduje oparcia w pozostałych przepisach pragmatyki służbowej.