Wystąpienie do Przewodniczącego Sejmowej Komisji Finansów Publicznych w sprawie wykluczenia części obywateli spod ustawy przewidującej szczególne uprawnienia osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej z dnia 2023-05-24.
Wystąpienie do Przewodniczącego Sejmowej Komisji Finansów Publicznych w sprawie wykluczenia części obywateli spod ustawy przewidującej szczególne uprawnienia osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej.
Zagadnienie skutków wyczerpywania się sum gwarancyjnych w ubezpieczeniach od odpowiedzialności cywilnej od wielu lat znajdowało się w centrum zainteresowania kolejnych Rzeczników Praw Obywatelskich. Zasadniczo problem został rozwiązany w 2019 r. wraz z uchwaleniem ustawy o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej. Niemniej jednak, po wejściu w życie ww. regulacji okazało się, że nie wszyscy poszkodowani, których dotknął problem wyczerpywania się sum gwarancyjnych, mogą z niej skorzystać.
Analiza skarg napływających do Biura RPO ujawniła przypadki, w których Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (dalej: "UFG" lub "Fundusz") odmawiał wypłaty renty z uwagi na okoliczność, że szkoda powstała poza terytorium Polski. Rzecznik już wcześniej zwracał uwagę na ten problem, występując w 2020 r. z apelem legislacyjnym do Marszałka Senatu o nowelizację przepisów ustawy o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej. RPO argumentował wówczas, że nie ma żadnych przesłanek uzasadniających wykluczenie grupy poszkodowanych w wypadkach, do których doszło za granicą. Miejsce powstania szkody nie powinno przesądzać o braku możliwości ubiegania się o rentę szczególną, a istniejące zróżnicowanie w przyznaniu ochrony osobom poszkodowanym poprzez problem wyczerpywania się sum gwarancyjnych, - zdaniem Rzecznika - stoi w sprzeczności z konstytucyjną zasadą równości, gwarantowaną w art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Na skutek realizacji przytoczonego wystąpienia, Senat podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu zmiany ustawy o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej. Senacki projekt, który wpłynął do Sejmu w dniu 13 stycznia 2022 r. zakłada, że przepisy ustawy o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej znajdą zastosowanie także do poszkodowanych z tytułu szkód powstałych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Niestety, prace nad tą jakże istotną nowelizacją ustawy nie zmierzają do finalizacji. Tymczasem do Biura RPO docierają kolejne sygnały od poszkodowanych, którym UFG odmawia wypłaty świadczenia rentowego. Zdaniem Funduszu, ustawa o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych może dotyczyć najwcześniej okresu po wejściu w życie ustawy o działalności ubezpieczeniowej (tj. umów zawartych po dniu 28 sierpnia 1990 r.). UFG stoi na stanowisku, że tylko po tej dacie można mówić - w kontekście art. 1 ust. 1 ustawy o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej - o umowach obowiązkowych, o których mowa w art. 4 punkt 1 i 3 ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Przyjęcie wcześniejszej daty musiałoby oznaczać retroaktywność tych przepisów.
Z punktu widzenia organu stojącego na straży konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela, prezentowane przez UFG stanowisko budzi uzasadniony sprzeciw. Nie ulega wątpliwości, że sytuacje życiowe osób poszkodowanych, wobec których doszło do wyczerpania sumy gwarancyjnej wiążą się z dramatami ludzkimi, a także z poczuciem niesprawiedliwości. Wykluczenie części obywateli spod ustawy przewidującej szczególne uprawnienia osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej jest trudne do zaakceptowania. Dlatego też, w ocenie Rzecznika, należałoby podjąć działania zmierzające do objęcia ochroną szerszej grupy poszkodowanych, tak aby miała ona zastosowanie do obywateli, którzy zmagają się z problemem wyczerpania sumy gwarancyjnej.
Wobec powyższego, Rzecznik zwrócił się do Przewodniczącego z prośbą o przekazanie informacji na temat aktualnego stanu prac legislacyjnych nad procedowanym projektem senackim.