Wystąpienie do Sądu Najwyższego w sprawie podmiotów mających legitymację bierną w postępowaniach o ustalenie płci z dnia 2023-07-18.
Wystąpienie do Sądu Najwyższego w sprawie podmiotów mających legitymację bierną w postępowaniach o ustalenie płci.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniach dotyczących korekty płci metrykalnej, rozstrzyganych w oparciu o art. 189 k.p.c., nie zachodzą rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych co do osób, które powinny występować po stronie pozwanej, a co z tym idzie nie istnieje potrzeba ujednolicenia orzecznictwa w tym zakresie.
Nie są w związku z tym spełnione przesłanki do podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały, o którą wnosi Prokurator Generalny. RPO zaznaczył, że w prawie polskim nie istnieją obecnie przepisy prawne regulujące wprost procedurę prawnego uzgodnienia płci. Jedynym dostępnym dla osób transpłciowych rozwiązaniem jest wytoczenie powództwa przeciwko rodzicom. O takiej formule uzgodnienia płci metrykalnej ze stanem faktycznym przez osoby transpłciowe rozstrzygnął Sąd Najwyższy w utrwalonej już linii orzeczniczej,
Rzecznik zauważył, że wyrok sądu ustalający płeć rodzica nie stanowi podstawy do dokonania wzmianki dodatkowej w akcie urodzenia dziecka urodzonego przed uprawomocnieniem się tego wyroku. Orzeczenie to nie wpływa również na zakres praw rodzicielskich. Prawa i obowiązki dziecka wobec rodziców i rodziców wobec dziecka są takie same, bez względu na płeć dziecka i bez względu na płeć jego rodzica.
Z uwagi na to, że polskie prawo nie przewiduje małżeństw osób tej samej płci, stan cywilny strony powodowej w postępowaniach w sprawie o ustalenie płci powinien być każdorazowo badany przez sąd. W praktyce osoby transpłciowe pozostające w związku małżeńskim decydują się na rozwiązanie go przez rozwód przed wytoczeniem powództwa o ustalenie płci.
Uznanie, że przepisy prawa nakazują pozywanie dzieci i małżonka osoby transpłciowej w celu uzgodnienia płci, byłoby odejściem od ustabilizowanego dorobku orzeczniczego Sądu Najwyższego i sądów powszechnych w sprawach o ustalenie płci metrykalnej, w którym wypracowano minimalny standard poszanowania praw osób transpłciowych. Wyłączna legitymacja bierna rodziców - ewentualnie kuratora ustanowionego w ich miejsce - została potwierdzona orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2019 r. i jest konsekwentnie uwzględniana w postępowaniach przed sądami powszechnymi.
W związku z powyższym w ocenie Rzecznika nie zachodzi rozbieżność w orzecznictwie sądów w zakresie wykładni przepisów prawa. W związku z tym Sąd Najwyższy powinien odmówić podjęcia uchwały w przedmiocie wskazanym przez Prokuratora Generalnego.