Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w sprawie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie postanowienia kończącego z dnia 2023-08-02.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w sprawie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie postanowienia kończącego.
Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w przedmiotowym postępowaniu i zwrócił uwagę, że problem doręczania pism za pośrednictwem sądowego portalu informacyjnego osobom, które nie posiadają w nim konta, ma charakter systemowy. Źródłem problemu są nieprecyzyjne przepisy, ustanowione w okresie stanu epidemii, w szybkim tempie, bez adekwatnych konsultacji i bez należytej korekty legislacyjnej.
Z licznych skarg wpływających do RPO wynika, że przepisy są interpretowane w sposób nieprzewidywalny - jedne sądy doręczają korespondencję naprzemiennie za pośrednictwem poczty i portalu informacyjnego, inne tylko za pośrednictwem poczty, inne tylko za pośrednictwem portalu informacyjnego. Taka praktyka jest dezorientująca dla pełnomocników, którzy muszą się liczyć z różnymi formami doręczeń w zależności od lokalizacji sądu, a także szkodliwa dla praw stron, które tracą termin na wniesienie środka zaskarżenia w sytuacji, gdy ich pełnomocnicy nie byli w stanie odebrać orzeczenia doręczonego przez portal informacyjny.
Zgodnie z art. 15zzs9 ust. 2-4 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: ustawa covidowa), w okresie obowiązywania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego oraz w ciągu roku od odwołania tego z nich, który obowiązywał jako ostatni: w braku możliwości wykorzystania systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, sąd doręcza adwokatowi, radcy prawnemu, rzecznikowi patentowemu lub Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej pisma sądowe poprzez umieszczenie ich treści w systemie teleinformatycznym służącym udostępnianiu tych pism (portal informacyjny). Nie dotyczy to pism, które podlegają doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron lub innymi dokumentami niepochodzącymi od sądu; datą doręczenia jest data zapoznania się przez odbiorcę z pismem umieszczonym w portalu informacyjnym. W przypadku braku zapoznania się pismo uznaje się za doręczone po upływie 14 dni od dnia umieszczenia pisma w portalu informacyjnym; doręczenie pisma za pośrednictwem portalu informacyjnego wywołuje skutki procesowe określone w Kodeksie postępowania cywilnego właściwe dla doręczenia pisma sądowego. Przytoczone powyżej przepisy ustawy covidowej ustanawiają jednostronny obowiązek sądu posługiwania się portalem informacyjnym sądów powszechnych przy doręczaniu pism sądowych. Nie istnieje natomiast przepis, który by wyraźnie nakładał na pełnomocników procesowych obowiązek założenia konta w portalu informacyjnym sądów powszechnym.
W związku z tym istnieje poważna wątpliwość, czy skutki procesowe przewidziane w art. 15zzs9 ust. 3-4 ustawy covidowej dotyczą jedynie pełnomocników posiadających aktywne konto w portalu informacyjnym, czy też wszystkich pełnomocników, niezależnie od tego, czy takie konto posiadają. W ocenie RPO wątpliwości te należy rozstrzygnąć pro libertate, czyli na korzyść prawa dostępu do sądu i uznać, że skutki przewidziane w art. 15zzs9 ust. 3-4 ustawy covidowej dotyczą jedynie pełnomocników posiadających aktywne konto w portalu informacyjnym. Odmienna wykładnia naruszałaby prawo do rzetelnego procesu sądowego oraz zasadę zaufania obywatela do państwa (art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności). Standardy te są adresowane nie tylko do ustawodawcy, który sformułował art. 15zzs9 ustawy covidowej w sposób nieprecyzyjny, ale również do sądów, na których spoczywa obowiązek prokonstytucyjnej i proeuropejskiej wykładni przepisów ograniczających prawa i wolności obywatelskie.
Nieprecyzyjność przepisów i niejednolita praktyka ich stosowania przemawia za odstąpieniem od ich formalistycznej interpretacji na rzecz wykładni prokonstytucyjnej i proeuropejskiej, rozstrzygającej wątpliwości na korzyść prawa stron do dostępu do sądu i merytorycznego rozpoznania ich sprawy.