Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie używania przez funkcjonariuszy Policji fotoradarów bez legalizacji.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynął wniosek, zawierający informację o wykorzystywaniu w służbie przez funkcjonariuszy Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Powiatowej dla Powiatu Warszawskiego Zachodniego urządzeń nieposiadających aktualnych świadectw legalizacji.

Na podstawie tego wniosku Rzecznik zwrócił się do Komendanta Stołecznego Policji z prośbą o zbadanie sprawy i poinformowanie o poczynionych ustaleniach i ewentualnie podjętych działaniach. W toku wskazanych czynności wyjaśniających ustalono, że policjanci Wydziału Ruchu Drogowego KPP dla Powiatu Warszawskiego Zachodniego przeprowadzili w okresie od 9 lutego 2021 r. do 4 września 2022 r. siedemdziesiąt pięć kontroli, używając laserowych mierników prędkości bez ważnych świadectw ich legalizacji. W wyniku przedmiotowych kontroli nałożono grzywny w drodze mandatu karnego na 75 osób. Żadna z ukaranych osób nie odwołała się od decyzji podjętych przez funkcjonariuszy. Ponadto wystąpiono do właściwych miejscowo Sądów Rejonowych o przedstawienie informacji odnośnie do złożonych wniosków o uchylenie mandatów karnych przez ukarane osoby. Z uzyskanych odpowiedzi jednoznacznie wynikało, że żadna z ukaranych grzywną osób, nie złożyła wniosku o uchylenie prawomocnego mandatu karnego.

W związku z ujawnionymi nieprawidłowościami, dotyczącymi wykorzystania mierników prędkości bez wymaganych świadectw legalizacji, w KPP dla Powiatu Warszawskiego Zachodniego przeprowadzono także czynności wyjaśniające w sprawie o wykroczenie, wobec naruszenia przepisów ustawy - Prawo o miarach. Funkcjonariusze Wydziału Ruchu Drogowego, którzy dopuścili się popełnienia wykroczenia, a jego karalność nie uległa przedawnieniu, zostali ukarani grzywną w drodze mandatu karnego kredytowanego. Wobec pozostałych funkcjonariuszy, którzy stosowali oraz przechowywali w stanie gotowości do użycia przyrządy pomiarowe, podlegające prawnej kontroli metrologicznej, bez wymaganych dowodów tej kontroli, wyciągnięto konsekwencje służbowe wynikające z przepisów Rozdziału 10 ustawy o Policji.

O ile reakcję przełożonych w organach Policji wobec funkcjonariuszy, którzy używali mierników prędkości bez wymaganych świadectw legalizacji uznać należy za prawidłową, o tyle przedmiotowa sprawa budzi w dalszym ciągu zastrzeżenia z punktu widzenia osób ukaranych. Oto bowiem znaczna grupa obywateli została ukarana, chociaż działania podejmowane w tym zakresie przez funkcjonariuszy publicznych naruszały obowiązujące przepisy prawa. Jednak w świetle obowiązujących unormowań prawnych wydaje się niemożliwe usunięcie skutków opisanych wyżej działań funkcjonariuszy Policji. W Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia w obecnym brzmieniu, brakuje rozwiązania, które umożliwiłoby uchylenie prawomocnego mandatu karnego w wyżej opisanej sytuacji lub gdy przy wymierzaniu mandatu karnego funkcjonariusz organu, który nałożył grzywnę w drodze mandatu, dopuścił się innego rażącego naruszenia prawa, jeśli mogło mieć istotny wpływ na przebieg postępowania mandatowego. Nie jest także możliwe wniesienie od takiego prawomocnego mandatu kasacji, bowiem w sprawach osób ukaranych nie było wydane orzeczenie sądu kończące postępowanie. Z tych samych powodów nie można wznowić postępowań w sprawie o wykroczenia, w których doszło do ukarania na podstawie wskazań urządzeń, które nie mogły być zgodnie z prawem używane przez policjantów. Wymaga zatem rozważenia, czy aktualnie obowiązujące przepisy nie powinny zostać zmienione w takim kierunku, aby gwarantowały możliwość uchylenia prawomocnego mandatu karnego w opisanej sytuacji.

W związku z tym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w tym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 17 października 2023 r. wyjaśnił, iż obowiązujące normy prawne, w tym przywołany art. 101 ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, nie pozwalają na usunięcie skutków prawnych nałożonej grzywny w drodze mandatu karnego w sytuacji, gdy działania funkcjonariuszy naruszały obowiązujące przepisy prawa. Wskazany problem nie dotyczy jednak wyłącznie funkcjonariuszy Policji, ale również funkcjonariuszy czy pracowników innych organów uprawnionych do używania różnego rodzaju przyrządów lub urządzeń kontrolno-pomiarowych i prowadzenia postępowania mandatowego, w tym np. strażników straży gminnych, funkcjonariuszy Straży Granicznej, strażaków Państwowej Straży Pożarnej, inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego czy też służb uprawnionych do ochrony środowiska. Odnośnie kwestii sprawowanego nadzoru nad postępowaniem mandatowym przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Sekretarz Stanu podkreślił, że przepisy Kpow nie określają władczych uprawnień (środków nadzoru) wskazanemu organowi. Wobec powyższego rozważenie możliwości wnioskowanej przez Rzecznika zmiany art. 101 Kpow - przy uwzględnieniu normy wynikającej z art. 24 ust. 2 ustawy o działach administracji rządowej - pozostaje w kompetencji Ministra Sprawiedliwości, który zapewnia przygotowywanie projektów kodyfikacji prawa cywilnego, w tym rodzinnego, oraz prawa karnego.