Wystąpienie do Komendanta Głównego Policji w sprawie zmiany taktyki realizacji pościgów policyjnych za pomocą motocykla z dnia 2023-08-21.
Wystąpienie do Komendanta Głównego Policji w sprawie zmiany taktyki realizacji pościgów policyjnych za pomocą motocykla.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich zwrócił się z prośbą o pomoc były policjant ruchu drogowego, który będąc w służbie podjął pościg za motocyklem terenowym, w wyniku którego doszło do wypadku ze skutkiem śmiertelnym osoby ściganej. Wprawdzie funkcjonariusz na własną prośbę został zwolniony ze służby, niemniej jednak, w podobnych okolicznościach, prawomocny wyrok skazujący za przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego, będzie stanowił obligatoryjną przesłankę dla zwolnienia policjanta ze służby w Policji.
Analiza uzasadnienia wyroku skazującego w sprawie tego policjanta, a także dostępnych przepisów i opracowań dotyczących taktyki prowadzenia pościgów pojazdem służbowym, prowadzi do wniosku, że mogą one nie uwzględniać specyfiki prowadzenia pościgu za jednośladem. Niezależnie od powyższego konsekwencje prawne zdarzenia drogowego, które spotkały tego funkcjonariusza, mogą stanowić barierę psychologiczną dla innych policjantów podejmujących pościgi za jednośladami.
Jak wskazuje się w literaturze, w procesie podejmowania decyzji o rozpoczęciu pościgu przy wykorzystaniu pojazdu służbowego za osobami uciekającym pojazdami i w czasie jego realizacji, mając na uwadze skuteczność i bezpieczeństwo prowadzonego pościgu, policjant powinien uwzględnić: natężenie ruchu drogowego, rodzaj i możliwości techniczne ściganego pojazdu, porę dnia, warunki drogowe, atmosferyczne i topograficzne; rodzaj i stan techniczny wykorzystywanego pojazdu służbowego, wyposażenie i uzbrojenie patrolu, możliwość uzyskania wsparcia; ryzyko związane z osiągnięciem celów.
Natomiast w czasie realizacji pościgu bezpośredniego przy wykorzystaniu pojazdu służbowego, policjant jest obowiązany do np.; dążyć do utrzymania kontaktu wzrokowego z pojazdem, którym poruszają się osoby ścigane; współpracować z innymi policjantami w celu zatrzymania ściganego pojazdu; przekazywać na bieżąco dyżurnemu jednostki Policji informacje niezbędne do zorganizowania wsparcia; wystawienia posterunków blokadowych, skierowania grupy policjantów do prowadzenia pościgu równoległego; rozważyć wykorzystanie pojazdu służbowego jako środka przymusu bezpośredniego do zatrzymania ściganego pojazdu; ocenić zasadność i celowość użycia broni palnej, uwzględniając przede wszystkim podstawy prawne dopuszczające użycie broni w pościgu; kontynuować pościg, nie podejmując próby wyprzedzania i blokowania pojazdu osób ściganych do czasu, aż znajdą się one w sytuacji, gdy dalsza ucieczka nie będzie możliwa; dokonać zatrzymania pojazdu i osób ściganych w dogodnej sytuacji.
O ile sam proces podejmowania decyzji o podjęciu pościgu, wymaga - co do zasady - uwzględnienia pewnych uniwersalnych, wspólnych dla obu typów pojazdów wartości, np. ich stanu technicznego czy warunków panujących na drodze, o tyle realizacja pościgu, a w szczególności wykorzystanie samochodu służbowego jako środka przymusu bezpośredniego do zatrzymania lub zablokowania osoby ściganej pojazdu jednośladowego czy wybór dogodnej sytuacji do takiego zatrzymania mogą wyraźnie różnić się od takich czynności podejmowanych względem samochodu. Inaczej mówiąc, taktyka prowadzenia pościgu za motocyklem może być różna od taktyki prowadzenia pościgu za samochodem.
Zdarzenie drogowe z udziałem motocykla i samochodu ma ze swej natury nieproporcjonalny charakter. Ryzyko śmierci, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu po stronie prowadzącego jednoślad jest z reguły wyższe od ryzyka prowadzącego samochód, także w sytuacji odwrotnej, gdy to policjant prowadzi pościg jednośladem. Wydaje się, że istniejące reguły prowadzenia pościgów winny uwzględniać te różnice.
W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Generała z prośbą o zainicjowanie przeglądu istniejących zasad prowadzenia pościgów policyjnych oraz ewentualnie, stworzenia standardu prowadzenia takiego pościgu względem uciekającego jednośladem, a także rozważenie celowości przywrócenia praktycznych zajęć w policyjnych ośrodkach szkolenia z pościgu i zatrzymania kierującego jednośladem.