Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym o ustalenie płci.

Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w postępowaniu z apelacji strony powodowej z dnia 23 grudnia 2022 r. od wyroku Sądu Okręgowego w G. z dnia 15 listopada 2022 r. i w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości.

RPO wskazał, iż w niniejszej sprawie biegli z zakresu psychologii, psychiatrii i seksuologii przedstawili opinię, w której stwierdzili transpłciowość powódki. Mimo to, w sposób nieuzasadniony - a jednocześnie ingerujący w najbardziej osobistą sferę życia prywatnego powódki - Sąd I instancji poczynił obserwacje na temat związku powódki z jej partnerem, które nie mają znaczenia w sprawie o ustalenie płci.

Zdaniem Rzecznika prawne uzgodnienie płci metrykalnej powódki z płcią odczuwaną jest niezbędne dla zapewnienia ochrony jej godności oraz prawa do życia prywatnego w zgodzie z własną tożsamością. Rozbieżność pomiędzy płcią metrykalną a płcią psychiczną nastręcza powódce szereg problemów i naraża na wiele niedogodności.

Umożliwienie osobom transpłciowym prawnego uzgodnienia płci (tj. dostosowania oznaczenia płci w akcie urodzenia i dokumentach tożsamości do płci odczuwanej) jest obowiązkiem pozytywnym państwa, wynikającym z konieczności ochrony prawnej życia prywatnego, które obejmuje także życie w zgodzie z własną tożsamością płciową. Obowiązek ten wynika zarówno z art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, jak i art. 47 Konstytucji.

W opinii RPO wyrok Sądu I instancji stoi zatem w sprzeczności z ugruntowanym orzecznictwem sądów polskich i standardem międzynarodowym ochrony praw człowieka osób transpłciowych, naruszając prawo powódki do ochrony jej życia prywatnego. Jednocześnie uzasadnienie wyroku Sądu I instancji wskazuje na zupełne niezrozumienie przez Sąd istoty transpłciowości i zawiera fragmenty w sposób zbędny i wręcz obraźliwy ingerujące w prywatność powódki.