Wystąpienie do Komendanta Głównego Straży Granicznej w sprawie potrzeby modyfikacji sposobu reagowania przez Straż Graniczną na wnioski zawierające żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego z dnia 2023-08-23.
Wystąpienie do Komendanta Głównego Straży Granicznej w sprawie potrzeby modyfikacji sposobu reagowania przez Straż Graniczną na wnioski zawierające żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego.
W nawiązaniu do wcześniejszej korespondencji, Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, iż na podstawie art. 14 pkt 6 ustawy o RPO żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego, powoduje jego wszczęcie z mocy prawa, niezależnie od tego czy organ administracji publicznej dokonał jakiejkolwiek czynności w danej sprawie. RPO dysponuje ustawową kompetencją do żądania wszczęcia postępowania administracyjnego, a więc takiego żądania nie należy traktować jako wniosku czy prośby o rozważenie wszczęcia tego postępowania.
Ponadto, zgodnie z art. 61 § 3 ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego (dalej jako: "k.p.a.") datą wszczęcia postępowania na żądanie strony (Rzecznika Praw Obywatelskich) jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej. Jak wskazano w art. 61 § 3a k.p.a., w przypadku wniesienia przez stronę żądania wszczęcia postępowania drogą elektroniczną, dniem wszczęcia postępowania jest dzień wystawienia dowodu otrzymania, o którym mowa w art. 41 ustawy o doręczeniach elektronicznych.
Jednocześnie, zgodnie z art. 330 ust. 1 pkt 2 ustawy o cudzoziemcach decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu nie wykonuje się, gdy wobec cudzoziemca toczy się postępowanie w sprawie udzielenia zgody na pobyt ze względów humanitarnych. Oznacza to, że w przypadku wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia zgody na pobyt cudzoziemca ze względów humanitarnych, wykonalność ostatecznej decyzji administracyjnej zobowiązującej cudzoziemca do powrotu ulega zawieszeniu z datą wskazaną w art. 61 § 3 i 3a k.p.a. Zawieszenie następuje z mocy samego prawa, a więc nie jest to kwestia pozostawiona do decyzji organu Straży Granicznej.
Rzecznik zapewnił, że każdorazowo w przypadkach podejmowania czynności dotyczących wszczęcia postępowania o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt ze względów humanitarnych, działa natychmiast po powzięciu wiadomości o pojawieniu się nowych okoliczności, które uzasadniają ponowne zbadanie przez uprawniony do tego organ, czy zachodzą przesłanki do udzielenia cudzoziemcowi zgody na pobyt humanitarny na terytorium RP. Niestety zdarza się, że informacje o pojawieniu się nowych okoliczności w sprawie docierają do Biura RPO niedługo przed planowaną realizacją decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu. W takich przypadkach, jeżeli po analizie przedstawionych informacji Rzecznik uzna, że konieczne jest podjęcie czynności w celu ochrony wolności i praw człowieka, kieruje do właściwego organu Straży Granicznej wniosek o wszczęcie postępowania o udzielenie zezwolenia na pobyt ze względów humanitarnych ufając, że organy Straży Granicznej, zgodnie z art. 330 ust. 1 pkt 2 ustawy o cudzoziemcach, tymczasowo odstąpią od wykonania decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu, respektując okoliczność, że wykonalność tej decyzji jest wstrzymana z mocy prawa.
Zdaniem RPO zachodzi potrzeba modyfikacji sposobu reagowania przez Straż Graniczną na wnioski Rzecznika Praw Obywatelskich zawierające żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego i wdrożenie efektywnego systemu wymiany informacji w ramach Straży Granicznej o wszczęciu takiego postępowania, gdyż może to rzutować na inne czynności realizowane wobec cudzoziemców.
W związku tym, Rzecznik zwrócił się do Komendanta z prośbą o wydanie podległym funkcjonariuszom stosownych wytycznych z uwzględnieniem przekazanych w wystąpieniu uwag.