Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym z wniosku Prezydenta dotyczącego zbadania zgodności z Konstytucją przepisu ustawy o niektórych zawodach medycznych z dnia 2023-11-13.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym z wniosku Prezydenta dotyczącego zbadania zgodności z Konstytucją przepisu ustawy o niektórych zawodach medycznych.
Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym wszczętym wnioskiem Prezydenta RP z dnia 4 października 2023 r. i przedstawił następujące stanowisko: art. 4 ust. 3 ustawy o niektórych zawodach medycznych w związku z art. 4 ust. 1 pkt 12 tej ustawy w zakresie, w jakim przewiduje, że Centralny Rejestr Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego jest jawny w odniesieniu do informacji o przyczynie utraty przez osobę wykonującą zawód medyczny uprawnienia do wykonywania tego zawodu, jest niezgodny z art. 47 Konstytucji oraz art. 51 ust. 2 Konstytucji w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Rzecznik zgodził się z Wnioskodawcą, że ujawnienie takich informacji w rejestrze publicznym, które odnoszą się do szczególnej kategorii danych, tj. danych dotyczących zdrowia, orzeczeń karnych czy dyscyplinarnych, nieograniczonej liczbie osób, stanowi nieproporcjonalne ograniczenie prawa do prywatności i ochrony danych osobowych. W ocenie RPO zakwestionowany art. 4 ust. 3 w związku z art. 4 ust. 1 pkt 12 ustawy o niektórych zawodach medycznych jest przez to niezgodny z art. 47 oraz art. 51 ust. 2 Konstytucji w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji w zakresie, w jakim przewiduje, że Centralny Rejestr Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego jest jawny w odniesieniu do informacji o przyczynie utraty przez osobę wykonującą zawód medyczny uprawnienia do wykonywania tego zawodu.
Zdaniem Rzecznika przewidziany w zakwestionowanej ustawie zakres danych w postaci elektronicznej podlegających ujawnieniu w rejestrze publicznym należy uznać za nadmierny. Udostępnienie informacji w rejestrze ma bowiem służyć weryfikacji osób wykonujących zawody medyczne przez pracodawców i pacjentów. Biorąc więc pod uwagę okoliczność, że ustawa przewiduje, że jedynie osoby wpisane do rejestru mogą wykonywać zawód medyczny, a osoba pozbawiona prawa wykonywania zawodu medycznego zostaje z niego usunięta, tym samym informacja o wpisie do rejestru wydaje się być przesłanką wystarczającą do potwierdzenia tożsamości osoby wykonującej zawód medyczny. Ujawnienie dodatkowych informacji odnoszących się do przyczyn utraty tego prawa, które to informacje należą do szczególnie chronionej sfery życia tych osób, wykracza więc poza zakres niezbędnych informacji, które mogą być udostępniane przez władze publiczne.
RPO zwrócił uwagę, że sposób skonstruowania przepisów ustawowych prowadzi również do wniosku, że informacje podlegające ujawnieniu na podstawie art. 4 ust. 5 u.n.z.m. mają być przechowywane w rejestrze w celach archiwalnych, a zatem nie będą usuwane z rejestru. Pomimo bowiem tego, że ustawodawca wskazuje w przepisach ustawy, że dane te są usuwane, to art. 4 ust. 5 u.n.z.m. wprost wskazuje na przetwarzanie tych danych w celach archiwalnych. W ocenie Rzecznika, z uwagi na to, że dane te dotyczą informacji o prawomocnym skazaniu, a także ukaraniu w postępowaniu dyscyplinarnym, nie da się pogodzić tych regulacji z instytucją zatarcia skazania. Wymóg jasności i precyzyjności podstawy prawnej przetwarzania danych osobowych podkreśla dodatkowo art. 6 RODO.
Rzecznik podkreślił, że charakter przetwarzanych w zakwestionowanym przepisie danych osobowych, dotyczących zdrowia, wyroków skazujących, dyscyplinarnych, odnosi się do wrażliwej sfery życia prywatnego, która zgodnie ze standardem konstytucyjnym oraz europejskim podlega szczególnej ochronie. Ustawodawca nie przewidział jednak żadnych gwarancji ochrony tych danych osobowych, takich jak np. ograniczony dostęp do danych, czy ograniczony czas ich przetwarzania. Co istotne, przepisy ustawy zostały skonstruowane w sposób niejasny, nieprecyzyjny, wykluczający się nawzajem. Wbrew zatem wymogom zapewnienia realnych gwarancji ochrony danych osobowych, w tym wynikających z rozporządzenia 2016/679 (art. 9 i 10 RODO), ustawodawca ustanowił nieograniczony, publiczny dostęp do tych danych. Doszło w ten sposób do nieproporcjonalnej ingerencji w prawo do prywatności osób wykonujących zawód medyczny na podstawie analizowanej ustawy.
Udostępnienie informacji przy użyciu medium, jakim jest Internet, powoduje dodatkowo, że informacje te podlegają udostępnieniu nieograniczonej liczbie osób, co wiąże się jednocześnie z ryzykiem posłużenia się tymi danymi w innych celach niż związanych z interesem ogólnym. Rejestr ujawnia bowiem zarówno dane identyfikujące daną osobę, miejsce wykonywania zawodu medycznego, a także przyczyny utraty wykonywania tego prawa. Zdaniem RPO, udostępnienie tak szerokiego zakresu danych, w tym danych identyfikujących wraz z dodatkowymi danymi dotyczącymi zdrowia (np. zdrowia psychicznego, nałogów) oraz wyroków karnych i dyscyplinarnych (te dane mogą powodować dezaprobatę społeczeństwa), w jednym miejscu, rodzi ryzyko stygmatyzacji, a także naraża te osoby na utrudnienia rozwoju ich ścieżki zawodowej.
Biorąc pod uwagę powyższe, wrażliwość danych przewidzianych w zakwestionowanych przepisach i wagę ingerencji w prawa do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych osób, których dane dotyczą, w ocenie Rzecznika należy uznać, że ustawodawca w sposób nieproporcjonalny ograniczył te prawa przyznając prymat prawu dostępu do informacji publicznej. Zdaniem RPO, w rozpatrywanym przypadku, należy jednak uznać jako nadrzędne, wobec interesu publicznego, prawo do prywatności.