Wystąpienie do Komendanta Głównego Policji w sprawie umundurowania funkcjonariuszy w Policyjnych Izbach Dziecka z dnia 2023-11-28.
Wystąpienie do Komendanta Głównego Policji w sprawie umundurowania funkcjonariuszy w Policyjnych Izbach Dziecka.
W trakcie prowadzonych na przestrzeni ostatnich lat wizytacji prewencyjnych policyjnych izb dziecka (dalej: PID, Izba) pracownicy podległego Rzecznikowi Praw Obywatelskich Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (dalej: KMPT lub Mechanizm) zwrócili uwagę na kwestię ubioru funkcjonariuszy pełniących służbę w takich placówkach.
Podczas jednej z wizyt w 2018 r. w PID w B. wizytatorzy KMPT wskazali jako mocną stronę placówki i dobrą praktykę odstąpienie od noszenia mundurów przez funkcjonariuszy pełniących rolę wychowawców w tej placówce. Niestety, podczas ponownej wizytacji tej Izby w dniu 3 lipca 2023 r. pracownicy Mechanizmu zauważyli, że funkcjonariusze porzucili tę godną pochwały praktykę i zaczęli pełnić służbę w mundurach. W raporcie powizytacyjnym zalecono powrót do noszenia przez funkcjonariuszy pełniących funkcję wychowawców stroju cywilnego. W odpowiedzi na raport Pierwszy Zastępca Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. wskazał, że realizacja tego zalecenia wymaga stosownej zmiany przepisów. Funkcjonariusze pełniący służbę w PID zobligowani są bowiem do noszenia munduru, co wynika bezpośrednio z art. 60 ustawy o Policji, jak również a contrario z Zarządzenia nr 5 Komendanta Głównego Policji z dnia 11 stycznia 2019 r. w sprawie określenia przypadków, w których policjant w czasie wykonywania obowiązków służbowych nie ma obowiązku noszenia munduru.
Rzecznik zgadza się z tym, że obowiązkiem policjanta jest noszenie umundurowania i wyposażenia określonych przepisami prawa. Niemniej należy zauważyć, że z obowiązku takiego policjant może być zwolniony także, gdy jest to "uzasadnione potrzebami służby lub stanem zdrowia" (§ 2 Zarządzenia). Oznacza to, że poza szczegółowo wymienionymi w Zarządzeniu przypadkami mogą istnieć inne sytuacje, w których policjant może pełnić służbę bez munduru. Zdaniem RPO, odstąpienie od noszenia munduru w policyjnej izbie dziecka przez funkcjonariuszy pełniących funkcję wychowawców może przynieść pozytywne efekty w postaci zmniejszenia poziomu napięcia emocjonalnego u nieletnich oraz redukcji ich potencjalnych zachowań agresywnych.
Rzecznik wskazał ponadto, że policyjne izby dziecka spełniają funkcje opiekuńczo-wychowawczą, selekcyjną, diagnostyczną i profilaktyczną. Te zaś mogą być trudne są do zrealizowania w sytuacji, gdy wychowawcy pełnią służbę w mundurze, albowiem widok munduru może u nieletnich powodować niepotrzebny niepokój i utrudniać nawiązanie kontaktu z funkcjonariuszem. Postulat odstąpienia od noszenia mundurów przez funkcjonariuszy w policyjnych izbach dziecka mógłby zapewne zostać zrealizowany poprzez korzystanie każdorazowo przez kierowników jednostek organizacyjnych z wyjątku opisanego w § 2 Zarządzenia. Niemniej taka praktyka uzależniona jest od indywidualnego uznania kierownika i jego rozumienia przesłanki "uzasadnionych potrzeb służby". To zaś prowadzi do zróżnicowania sytuacji nieletnich przebywających w policyjnych izbach dziecka. Brak wyraźnej i jednolitej regulacji może ponadto negatywnie wpływać na ocenę tego rozwiązania przez funkcjonariuszy. Wydaje się więc, że pożądane byłoby uregulowanie tej kwestii.
Mając powyższe na uwadze, Rzecznik zwrócił się do Komendanta z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie oraz o rozważenie podjęcia działań zmierzających do zmiany Zarządzenia.