Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej zbadania zgodności z Konstytucją przepisów ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym z dnia 2023-12-07.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej zbadania zgodności z Konstytucją przepisów ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym.
Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w przedmiotowym postępowaniu i wniósł o stwierdzenie, że: art. 17 ust. 15i w zw. z art. 17 ust. 15h w zw. z art. 17 ust. 15g pkt 2 ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (dalej jako: "ustawa o CBA") w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości wniesienia zażalenia przez inną niż Prokurator Generalny osobę, na postanowienie sądu w przedmiocie dopuszczenia do wykorzystania w postępowaniu karnym materiałów zawierających informacje, o których mowa w art. 178a i art. 180 § 3 k.p.k. albo informacje stanowiące tajemnice związane z wykonywaniem zawodu lub funkcji, o których mowa w art. 180 § 2 k.p.k. jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 78 w zw. z art. 176 ust. 1 Konstytucji.
W przekonaniu Rzecznika, zażalenie powinno przysługiwać nie tylko Prokuratorowi Generalnemu, ale również drugiej stronie tego postępowania incydentalnego, jak i również osobom objętym obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej adwokata, radcy prawnego czy doradcy podatkowego, wobec których orzeczono o zwolnieniu ich z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Obywatel powinien mieć prawo do złożenia zażalenia na decyzje sądu w zakresie przeprowadzonych względem niego czynności operacyjnych, w szczególności zaś w zakresie dopuszczenia materiałów objętych tajemnicą adwokacką lub radcy prawnego. Z tym uprawnieniem wiąże się konieczność każdorazowego poinformowania obywatela o przeprowadzonych wobec niego czynnościach operacyjnych. Zgodnie bowiem z obecnie obowiązującym stanem prawnym, obywatel nie jest nawet informowany o zarządzonej wobec niego kontroli operacyjnej. Brak zapewnienia jednostce wyżej wskazanego uprawnienia do zaskarżenia wskazanego orzeczenia jest niezgodny z konstytucyjnymi standardami, w szczególności z prawem do zaskarżalności i zasadą dwuinstancyjności postępowania.
RPO podzielił stanowisko wyrażone w skardze konstytucyjnej powołując się m.in. na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, które przypisuje szczególne znaczenie dla ryzyka naruszenia tajemnicy adwokackiej, gdy naruszenie takie może mieć wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, a tajemnica adwokacka opiera się na relacji zaufania pomiędzy adwokatem a jego klientem.
Rzecznik podkreślił, że w przypadku tak głębokiej ingerencji w prawa i wolności obywatelskie, jak kontrola operacyjna, w ramach której dochodzi do uchylenia (zwolnienia) tajemnicy adwokackiej czy radcy prawnego, jednostka powinna mieć zagwarantowane skuteczne środki kontroli zasadności i legalności stosowanych przez służby czynności operacyjnych (w związku z naturą działań operacyjnych powinny przysługiwać jednostce ex post). Jest to tym bardziej usprawiedliwione, że czynności te prowadzone są niejawnie, co może przyczyniać się do arbitralnych działań służb. W relacji łączącej obywatela i służby, to obywatel jest na nieporównywalnie słabszej pozycji. Tymczasem ustawodawca w istocie rzeczy pozostawił jednostkę bez skutecznych narzędzi, mogących zagwarantować mu ochronę konstytucyjnych praw i wolności. Brak środków zaskarżenia w prezentowanej sprawie powoduje, że przepisy, o których mowa w petitum niniejszego stanowiska RPO, są zatem niezgodne z art. 45 ust. 1, art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji.