Wystąpienie do Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie problemu zanieczyszczenia środowiska światłem z dnia 2024-01-18.
Wystąpienie do Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie problemu zanieczyszczenia środowiska światłem.
Zanieczyszczenie świetlne jest zjawiskiem coraz silniej dostrzeganym przez obywateli, środki masowego przekazu i specjalistów, tak z zakresu ochrony środowiska, jak i ochrony zdrowia. Nadmierna emisja sztucznego światła w przestrzeni publicznej wpływa nie tylko degradująco na obraz nocnego nieba, faunę i florę miast i wsi, ale przede wszystkim powoduje dyskomfort u ludzi i realne dolegliwości zdrowotne. Jedną z nich jest bezsenność, będąca wynikiem zaburzenia naturalnego rytmu snu i czuwania u człowieka a długofalowo skutkująca powstawaniem wielu chorób, w tym np. nowotworowych.
W przedmiocie braku kompleksowej regulacji dotyczącej oświetlenia zewnętrznego, w ciągu ostatnich dwóch lat Rzecznik Praw Obywatelskich korespondował z Minister Klimatu i Środowiska, Ministrem Zdrowia, Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska oraz Głównym Inspektorem Sanitarnym. RPO wskazywał, że przepisy zawarte w rozporządzeniach techniczno - budowlanych nie są tu niestety wystarczające. Z uzyskanych odpowiedzi przedstawicieli ww. organów wynikało, że problem zanieczyszczenia świetlnego jest zidentyfikowany, lecz wobec braku stosownych przepisów szczególnych obecnie nie ma możliwości jego rozwiązania. Dotychczas nie zostały również zainicjowane prace legislacyjne mające na celu zmianę tego stanu rzeczy.
Jak wynika z opracowań naukowych, negatywny dla środowiska i zdrowia człowieka wpływ zanieczyszczenia świetlnego został zidentyfikowany wraz z rozpowszechnieniem energooszczędnych źródeł światła sztucznego, takich jak np. elektroluminescencyjne diody LED, emitujące fale o długości porównywalnej ze środowiskowym sygnałem fazy jasnej (fazy dnia w dobowym cyklu światło-ciemność), pobudzającym organizm do aktywności. Problem stanowi przede wszystkim światło emitowane przez niebieskie diody LED. Oświetlenie LED-owe posiada też oczywiste zalety - jest energooszczędne, a jako ostrzejsze od "tradycyjnych" źródeł światła może przyczyniać się do zwiększenia bezpieczeństwa na oświetlanych obszarach. Ta druga cecha sprawia jednak równocześnie, że mieszkańcy danego obszaru mogą odczuwać obecność sztucznego światła w stopniu nadmiernym, wpływającym negatywnie na ich dobrostan fizyczny i psychiczny. Z uwagi na swoją moc, oświetlenie LED-owe rozprasza się na znacznie większym obszarze niż ten "docelowo" oświetlany, docierając także do mieszkań. W ten sposób poprawa bezpieczeństwa (np. drogowego), może odbywać się kosztem bezpieczeństwa zdrowotnego.
Ponieważ polskie prawo na dzień dzisiejszy nie przewiduje kompleksowej regulacji określającej dopuszczalne natężenie oświetlenia zewnętrznego, jak i rodzaju tego oświetlenia, jego spozycjonowania, kąta nachylenia opraw oświetleniowych oraz barwy - również w zakresie stosowania oświetlenia LEDowego, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o wskazanie, czy w planach legislacyjnych Ministerstwa mieści się podjęcie prac nad regulacją mającą na celu ograniczenie zjawiska zanieczyszczenia świetlnego, a w tym - zabezpieczenie obywateli przed potencjalną szkodliwością oświetlenia LED-owego.