Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Skarga nadzwyczajna od nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

Rzecznik Praw Obywatelskich, z uwagi na konieczność zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, wniósł skargę nadzwyczajną, zaskarżając nakaz zapłaty wydany 14 marca 2019 r. w elektronicznym postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy L. w całości.

Na podstawie art. 89 § 1 pkt 1 u.s.n. zaskarżonemu nakazowi zapłaty Rzecznik zarzucił: naruszenie zasady ochrony konsumenta ustanowionej w art. 76 Konstytucji w zw. z art. 9 Konstytucji poprzez pozbawienie pozwanych konsumentów, będących słabszą stroną stosunku prawnego, ochrony sądowej przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi przedsiębiorcy, czego przejawem było ograniczenie się przez sąd do stosowania wyłącznie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o elektronicznym postępowaniu upominawczym, bez uwzględnienia konsumenckiej natury podstawowego stosunku prawnego i co za tym idzie, bez uwzględnienia zasady ochrony konsumenta wynikającej także z prawa unijnego, a w szczególności z Dyrektywy 93/13, nakazującej sądowi zbadanie z urzędu postanowień umowy zawieranej z konsumentami pod kątem ich abuzywności, co oznaczało w realiach sprawy konieczność przekazania sprawy sądowi według właściwości ogólnej, celem zbadania postanowień umowy kredytu pod kątem ich abuzywności; naruszenie prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd, ustanowionego w art. 45 ust. 1 Konstytucji poprzez brak rozpoznania sprawy z zachowaniem minimalnych standardów sprawiedliwości proceduralnej, wymaganych w sytuacji dochodzenia roszczeń przez przedsiębiorcę od konsumenta, a zamiast tego wydanie rozstrzygnięcia w elektronicznym postępowaniu upominawczym, które będąc postępowaniem o skrajnie uproszczonym charakterze, nie dawało możliwości zbadania okoliczności sprawy, co w konsekwencji doprowadziło do wydania niesprawiedliwego rozstrzygnięcia; naruszenie prawa do własności i praw majątkowych gwarantowanego w art. 64 ust. 1 Konstytucji poprzez wydanie nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym bez zbadania zasadności żądań powoda, co doprowadziło do pozbawienia pozwanych majątku na drodze przymusowej egzekucji roszczeń, które nie zasługiwały na ochronę prawną.

Na podstawie art. 89 § 1 pkt 2 u.s.n. zaskarżonemu nakazowi zapłaty RPO zarzucił: rażące naruszenie prawa procesowego, to jest art. 505 § 1 w zw. z art. 505 k.p.c. w zw. z art. 499 pkt 2, w zw. z art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 Dyrektywy 93/13 przez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na wydaniu nakazu; zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym przeciwko pozwanym konsumentom, mimo że na podstawie samej treści pozwu sąd winien był powziąć wątpliwości, co do zasadności i wysokości dochodzonego roszczenia wywodzonego z umowy kredytu hipotecznego z 16 lipca 2008 r., a w konsekwencji stwierdzić brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym i przekazać sprawę do sądu według właściwości ogólnej, celem zbadania postanowień umowy pod kątem ich abuzywności.

Mając na uwadze powyższe, Rzecznik na podstawie art. 91 § 1 UoSN w zw. z art. 89 § 4 in fine, w pierwszej kolejności wniósł o uchylenie w całości przez SN nakazu zapłaty, a także o przekazanie sprawy właściwemu sądowi do ponownego rozpoznania. Ponadto, RPO złożył wniosek o stwierdzenie wydania zaskarżonego orzeczenia z naruszeniem prawa oraz wskazanie okoliczności, z powodu których wydane zostało takie rozstrzygnięcie, gdyby S. N. uznał, że ze względu na upływ 5 lat konieczne jest zastosowanie rozwiązania, o którym mowa w art. 89 § 4 in principio UoSN. Na podstawie art. 95 pkt 1 UoSN w zw. z art. 398 k.p.c. w zw. z art. 388 § 1 k.p.c., RPO wniósł także o wydanie postanowienia o wstrzymaniu wykonania nakazu zapłaty do czasu zakończenia postępowania wywołanego wniesieniem przez niego niniejszej skargi nadzwyczajnej.