Wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmian w Ordynacji podatkowej z dnia 2024-01-29.
Wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmian w Ordynacji podatkowej.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na szereg nierozwiązanych problemów o charakterze generalnym, które wymagają zmiany ustawy o ordynacji podatkowej.
Pierwszy z nich dotyczy instrumentalnego wszczynania postępowań karnych skarbowych w celu przerwania biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Wielokrotne apele legislacyjne kierowane przez Rzecznika do Ministra Finansów nie odniosły skutku.
Podobny problem dotyczy art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu. Regulacja ta jest niekonstytucyjna. W konsekwencji obywatele zmuszeni są do kierowania spraw przed sądy administracyjne, które w oparciu o koncepcję tzw. oczywistej niekonstytucyjności odmawiają zastosowania art. 70 § 8 ordynacji podatkowej.
Kolejną sprawą wymagającą interwencji ustawodawczej jest ograniczony dostęp Rzecznika Praw Obywatelskich do akt stanowiących tajemnicę skarbową. Na przestrzeni ostatnich lat RPO sygnalizował, że art. 297 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej jest wadliwie skonstruowany. Regulacja ta umożliwia organom udostępnienie akt Rzecznikowi wyłącznie w związku z jego udziałem w postępowaniu przed sądem administracyjnym. W praktyce takie uregulowanie znacznie utrudnia realizację zadań ustawowych RPO w obszarze podatkowym. W konsekwencji utrudniony dostęp do akt z postępowania podatkowego skutkuje brakiem możliwości dokonania wszechstronnej analizy danej sprawy. Problem jest aktualny zwłaszcza w przypadku obywateli występujących bez pomocy profesjonalnych pełnomocników. Pomimo tego, że problem ten został dostrzeżony przez resort finansów, prace legislacyjne w tym zakresie nie zostały sfinalizowane.
Istotnym problemem, z którym zmagają się obywatele jest ograniczona możliwość weryfikowania decyzji ostatecznych z uwagi na orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Przepis art. 245 § 1 pkt 3b Ordynacji podatkowej przewiduje, że organ podatkowy zasadniczo odmawia uchylenia dotychczasowej decyzji w całości lub w części, nawet jeżeli stwierdzi ustawowe podstawy wznowienia, ale wydanie nowej decyzji orzekającej co do istoty sprawy nie mogłoby nastąpić z uwagi na upływ terminów przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej, zobowiązania podatkowego lub prawa do wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej. W praktyce oznacza to, że nawet jeżeli dojdzie do wznowienia postępowania z uwagi na wyrok TK lub orzeczenie TSUE, organ może wydać decyzję odmawiającą uchylenia dotychczasowego rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej właśnie z uwagi na przedawnienie.
Reasumując, zdaniem RPO konieczne jest wdrożenie zmian w obecnie obowiązującej Ordynacji podatkowej. Stąd też, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska wobec poruszonych kwestii oraz o przekazanie informacji na temat tego, czy resort finansów dostrzega potrzebę rozpoczęcia kompleksowych prac nad reformą ustawy - Ordynacja podatkowa.