Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej zbadania zgodności z Konstytucją przepisu ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu z dnia 2024-02-21.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej zbadania zgodności z Konstytucją przepisu ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu.
Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że po zakończonej pozaprocesowej kontroli operacyjnej w rozumieniu art. 27 ust. 1 ustawy o ABW i AW, tak jak w przypadku procesowej kontroli operacyjnej, o której mowa w art. 237 k.p.k., obywatel powinien mieć prawo do złożenia zażalenia na decyzje sądu w zakresie przeprowadzonych względem niego czynności operacyjnych. Z tym uprawnieniem wiązać się powinna konieczność każdorazowego poinformowania obywatela o przeprowadzonych wobec niego czynnościach operacyjnych (po ich zakończeniu). Zgodnie natomiast z obecnie obowiązującym stanem prawnym, obywatel nie jest informowany o zarządzonej wobec niego pozaprocesowej kontroli operacyjnej.
RPO zauważył ponadto, że de facto ustawodawca w art. 27 ust. 11a ustawy o ABW i AW pozbawił jednostkę prawa do bycia wysłuchanym w sytuacji głębokiej ingerencji władzy państwowej w konstytucyjne prawa i wolności (np. prawo do prywatności, prawo do komunikowania się, prawo do ochrony danych osobowych), co należy uznać za niedopuszczalne. W przypadku zaś tak głębokiej ingerencji w prawa i wolności obywatelskie jednostka powinna mieć zagwarantowane skuteczne środki kontroli zasadności i legalności stosowanych przez służby czynności operacyjnych (w związku z naturą działań operacyjnych powinny przysługiwać jednostce ex post). Jest to tym bardziej usprawiedliwione, że działania prowadzone są niejawnie, co może przyczyniać się do arbitralnych działań służb.
Rzecznik podkreślił, że w relacji łączącej obywatela i służby, to obywatel jest na nieporównywalnie słabszej pozycji. Skonkludować zatem należy, że ustawodawca pozbawił jednostkę możliwości skorzystania ze skutecznych narzędzi, mogących zagwarantować jej ochronę konstytucyjnych praw i wolności.
Mając na uwadze powyższe uwagi wypada stwierdzić, że zaskarżony w skardze konstytucyjnej art. 27 ust. 11a ustawy o ABW i AW w zakresie, w jakim nie przewiduje po zakończeniu kontroli operacyjnej i ustaniu zagrożeń dla prowadzonego postępowania doręczenia postanowienia sądu w przedmiocie kontroli operacyjnej osobie, wobec której kontrola ta była stosowana de iure oraz była stosowana de facto, a w konsekwencji wniesienia przez tę osobę zażalenia na to postanowienie jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 w związku z art. 176 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji.