Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie utrudnionego dostępu Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur do materiałów audio-video będących w dyspozycji jednostek policji z dnia 2024-02-26.
Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie utrudnionego dostępu Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur do materiałów audio-video będących w dyspozycji jednostek policji.
Rzecznik Praw Obywatelskich przypomniał, że Przedstawiciele Krajowego Mechanizmu realizują czynności zarówno w oparciu o przepisy ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich, jak i Protokołu fakultatywnego do Konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (dalej jako: "OPCAT", "Protokół fakultatywny"). Działając bezpośrednio na podstawie przepisów OPCAT, przedstawiciele Krajowego Mechanizmu są uprawnieni i zobowiązani do sprawdzania sposobu traktowania osób pozbawionych wolności i wypracowanych w tym celu zabezpieczeń, mając na względzie standardy Organizacji Narodów Zjednoczonych. W tym celu OPCAT przyznaje im dostęp do wszystkich niezbędnych informacji dotyczących liczby i lokalizacji miejsc pozbawienia wolności, liczby osadzonych oraz innych informacji dotyczących traktowania tych osób i warunków ich przetrzymywania.
W ostatnim czasie, po wizytacji Pomieszczenia dla Osób Zatrzymanych przy jednej z Komend Powiatowej Policji, przedstawiciele KMPT skierowali prośbę do jednostki o udostępnienie im kopii nagrań audio-video z użycia przez funkcjonariuszy Policji paralizatora Taser X-26. W odpowiedzi Komendant przekazał KMPT dwie płyty z nagraniami audio-video z użycia paralizatora, jednak obraz z kamery został poddany zanonimizowaniu. Komendant Wojewódzki Policji udostępnił KMPT oryginały nagrań, lecz jednocześnie wystąpił do Komendy Głównej Policji o wyrażenie opinii w przedmiocie uprawnień KMPT w dostępie do informacji. Zastępca Komendanta Głównego Policji potwierdził uprawnienia KMPT wynikające z OPCAT, ale ograniczył zakres uprawnień Krajowego Mechanizmu do okresu przebywania jego przedstawicieli w policyjnym pomieszczeniu dla osób zatrzymanych. Zdaniem Komendanta, po opuszczeniu placówki uprawnienia te nie mogą być realizowane, bowiem mandat KMPT obowiązuje jedynie w wizytowanej placówce.
Powyższa wykładnia przepisów, przyjęta przez Komendę Główną Policji, w znacznym stopniu ogranicza dostęp Krajowego Mechanizmu do dokumentacji i skuteczne wykonywanie przez niego zadań prewencyjnych. Delegacje KMPT w czasie swoich wizytacji w policyjnych miejscach zatrzymań spotykają się bowiem z odmowami przesłania kopii dokumentacji i nagrań z monitoringu. Przyjęta przez Komendę Główną Policji interpretacja uprawnień KMPT jest więc błędna i w praktyce uniemożliwia Rzecznikowi prawidłowe wykonywanie powierzonej funkcji zapobiegawczej, co narusza zobowiązania Polski wynikające z postanowień Protokołu fakultatywnego. Sytuacja ta jest godna ubolewania, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że RPO wykonuje funkcje KMPT od 2008 r. i w tym czasie monitorował sytuację osób pozbawionych wolności w wielu jednostkach organizacyjnych Policji, uzyskując bez przeszkód dostęp do wszelkiej dokumentacji.
Z uwagi na powyższe Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o podjęcie efektywnych działań, które umożliwią przedstawicielom KMPT dostęp do wszelkich niezbędnych informacji podczas wizytacji jednostek organizacyjnych Policji.