Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie przetłumaczenia Reguł z Bangkoku i ich upowszechnienia wśród opinii publicznej, sędziów, prokuratorów i personelu miejsc detencji z dnia 2024-03-04.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie przetłumaczenia Reguł z Bangkoku i ich upowszechnienia wśród opinii publicznej, sędziów, prokuratorów i personelu miejsc detencji.
Jednym z uprawnień powierzonych Rzecznikowi Praw Obywatelskich, w związku z wykonywaną funkcją krajowego mechanizmu prewencji tortur, jest przedstawianie rekomendacji właściwym władzom w celu poprawy traktowania oraz warunków osób pozbawionych wolności i zapobiegania torturom oraz innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu, mając na uwadze odpowiednie normy Organizacji Narodów Zjednoczonych. Wobec rosnącej w ciągu ostatnich lat liczby kobiet w polskich więzieniach RPO dostrzega konieczność skoncentrowania większej niż dotychczas uwagi na tej subpopulacji osadzonych.
Dotychczasowe doświadczenie zdobyte podczas wizytacji Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (dalej jako: "KMPT") pokazuje, że w miejscach detencji wyróżnić można tzw. grupy wrażliwe, czyli osoby szczególnie narażone na ryzyko tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania. Zdecydowanie należą do nich m.in. kobiety pozbawione wolności. Jednakże w kontekście zapobiegania torturom lub innemu złemu traktowaniu zagadnieniu temu poświęcono dotychczas niewystarczającą uwagę. Wypełniając tę lukę, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przetłumaczenie na język polski oraz upowszechnienie wśród personelu miejsc detencji, sędziów, prokuratorów, kuratorów oraz opinii publicznej (w tym zamieszczenie na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości) Reguł postępowania z kobietami pozbawionymi wolności oraz skazanymi, wobec których stosowane są kary o charakterze nieizolacyjnym (dalej jako: "Reguły z Bangkoku"), ustanowionymi przez Organizację Narodów Zjednoczonych w 2010 r. Jest to pierwszy dokument określający standardy międzynarodowe dotyczące kobiet pozbawionych wolności, zawierający 70 zasad humanitarnego traktowania. Wizytacje KMPT jednostek penitencjarnych dla kobiet unaoczniły, że niestety wiedza na jego temat wśród funkcjonariuszy Służby Więziennej jest niewielka.
Reguły z Bangkoku odnoszą się do różnych obszarów, ważnych ze względu na płeć. Jest w nich mowa m.in. o: dostępie do opieki medycznej i psychologicznej, w tym do profilaktycznych badań o szczególnym znaczeniu dla kobiet (np. badań przesiewowych w kierunku raka piersi i raka kobiecych narządów rozrodczych), zasadach dyscyplinowania i karania kobiet w ciąży, kobiet z małymi dziećmi i matek karmiących piersią przebywających w zakładzie karnym, kontroli osobistych zarówno dzieci przebywających w zakładach karnych, jak i ich matek, zakazie stosowania środków przymusu bezpośredniego u kobiet podczas porodu oraz bezpośrednio po nim, zapewnieniu ochrony, wsparcia i poradnictwa kobietom osadzonym zgłaszającym molestowanie, kontakcie z rodzinami, dostępie do szkoleń, udzieleniu wsparcia psychospołecznego, zwłaszcza kobietom, które padły ofiarą przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej, potrzebach medycznych i żywieniowych osadzonych, które niedawno rodziły, a także reintegracji ze społeczeństwem. Niektóre reguły poświęcone są nieletnim kobietom oraz cudzoziemkom, jako osobom wymagającym szczególnej ochrony. Reguły z Bangkoku są także pierwszym instrumentem międzynarodowym, który szczegółowo odnosi się do kwestii dzieci kobiet pozbawionych wolności.
Ostatnia, siedemdziesiąta reguła odnosi się do kluczowego obszaru, jakim jest potrzeba przeszkolenia i uwrażliwienia urzędników wymiaru sprawiedliwości w zakresie stosowania Reguł z Bangkoku, a także informowania mediów i społeczeństwa o przyczynach zetknięcia się kobiet z systemem wymiaru sprawiedliwości oraz o najskuteczniejszych sposobach reagowania na nie, aby umożliwić kobietom reintegrację społeczną, z uwzględnieniem dobra ich dzieci. Niestety świadomość społeczna, a przede wszystkich wiedza na temat specyfiki przestępczości kobiet oraz ich szczególnych potrzeb podczas odbywania kary pozbawienia wolności, jest znikoma.
W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o upowszechnienie wiedzy o Regułach z Bangkoku wśród podległych instytucji i opinii publicznej, a także włączenia ich do realizowanych szkoleń dla funkcjonariuszy i pracowników wszystkich instytucji, do których zasady te mogłyby się odnosić.