Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Klimatu i Środowiska w sprawie konieczności dostosowania polskiego prawa do wymogów Konwencji z Aarhus.

Rzecznik Praw Obywatelskich od wielu lat podejmuje działania związane z faktycznym wdrożeniem przepisów Konwencji z Aarhus dotyczących partycypacji społecznej w ochronie środowiska. Przedmiotem szczególnej troski pozostaje przy tym zagwarantowanie w krajowym ustawodawstwie rzeczywistej realizacji gwarancji do dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących ochrony środowiska.

Jednym z najbardziej jaskrawych przykładów niedostosowania polskiego prawa do wymogów konwencji pozostaje kwestia dopuszczalności kwestionowania przed sądem administracyjnym planów urządzenia lasów. W aktualnym stanie prawnym, mimo - podejmowanych także przez RPO - prób przekonania sądów administracyjnych do prokonwencyjnej wykładni przepisów procedury sądowo-administracyjnej, droga do zaskarżania wskazanych aktów pozostaje zamknięta.

W minionej kadencji Parlamentu został skierowany do laski marszałkowskiej senacki projekt ustawy, który zmierzał do dostosowania przepisów krajowych do wymogów Konwencji z Aarhus, jednakże poza skierowaniem go do opiniowania, mimo podjętej przez Rzecznika interwencji, nie doczekał się on dalszych prac w Sejmie RP. Jednym z motywów, jakie powodowały Senatem RP w skierowaniu wskazanego projektu ustawy było zawisłe wówczas przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej postępowanie przeciwnaruszeniowe (sprawa C-432/21 Komisja przeciwko Polsce). Ostatecznie, Trybunał Sprawiedliwości, wyrokiem z 2 marca 2023 r. orzekł, że Rzeczpospolita Polska uchybiła swoim zobowiązaniom spoczywającym na niej na mocy art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej w związku z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, art. 216 ust. 2 TFUE, art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 6 ust. 1 lit. b) i art. 9 ust. 2 Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, ponieważ wykluczyła możliwość zaskarżenia przez organizacje ochrony środowiska przed sądem planów urządzenia lasu. Jednoznaczne potwierdzenie przez Trybunał Sprawiedliwości niezgodności prawa krajowego w zakresie dopuszczalności kwestionowania przed sądem planów urządzenia lasu bezsprzecznie wymaga reakcji ustawodawcy.

Biorąc to pod uwagę, Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o zainicjowanie stosownych prac legislacyjnych w omawianym przedmiocie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Klimatu i Środowiska w piśmie z 8 kwietnia 2024 r. zapewniła, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska w pełni podziela stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich oraz podjęło kroki legislacyjne celem przyznania organizacjom ochrony środowiska środków umożliwiających poddanie kontroli sądowo-administracyjnej planów urządzenia lasu. Zapewnienie społecznego nadzoru nad lasami jest priorytetem Ministra Klimatu i Środowiska. W przygotowywanym w resorcie projekcie ustawy wykonującym wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie tylko przewiduje się możliwość zaskarżenia przez organizacje ekologicznego – ale też i inne podmioty posiadające interes prawny, jak też przez prokuratora czy RPO – rozstrzygnięcia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie zatwierdzenia planu urządzenia lasu. Uwzględniono bowiem też możliwość zgłaszania przez te organizacje uwag i stanowisk na wcześniejszym etapie postępowania. Co więcej, wskazane wzmocnienie kontroli społecznej i sądowej ma w założeniu dotyczyć nie tylko planów urządzenia lasu na obszarach Natura2000, ale wszystkich planów urządzenia lasu. W przypadku przyjęcia projektu ustawy przez prawodawcę nastąpi zatem pełne wdrożenie przepisów Konwencji z Aarhus dotyczących partycypacji społecznej w ochronie środowiska.