Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie projektu ustawy regulującej postępowanie wykonawcze w sprawach rodzinnych i opiekuńczych.

W licznych wystąpieniach do Ministra Sprawiedliwości, Rzecznik Praw Obywatelskich zwracał uwagę na niedoskonałość przepisów w zakresie braku szczegółowego uregulowania postępowania wykonawczego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, przede wszystkim braku jednoznacznych reguł dotyczących praw i obowiązków kuratorów sądowych realizujących orzeczenia sądów, regulujące kontakty rodziców z dzieckiem w obecności kuratora.

W każdym z poprzednich wystąpień kierowanych do Ministra Sprawiedliwości, RPO podkreślał, że jedynymi przepisami regulującymi uprawnienia i obowiązki kuratorów sądowych obecnych, na mocy orzeczenia sądu, przy kontaktach zwykle jednego z rodziców z dzieckiem, są przepisy ustawy- Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych. Zastrzeżenia Rzecznika dotyczyły tego, że zarówno przepisy ustawy, jak i rozporządzenia jedynie w sposób szczątkowy regulują materię obecności kuratora sądowego w trakcie kontaktów. Jak wskazują sami kuratorzy oraz liczne skargi wpływające do Biura Rzecznika, takie rozwiązanie nie jest wystarczające i wymaga istotnego uzupełnienia.

W ostatnim piśmie z marca 2022 r. RPO został poinformowany, że w Ministerstwie procedowany jest projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten, przewidywał dodanie rozdziału pt. - Postępowanie wykonawcze w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz z zakresu kurateli. W rozdziale tym miały znaleźć się prawa i obowiązki zarówno kuratorów, jak i uczestników postępowania wykonawczego. Na stronie internetowej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów widnieje informacja o planowanym terminie przyjęcia projektu przez Radę Ministrów, wyznaczonym na III kwartał 2023 r.

Mając powyższe na uwadze, Rzecznik zwrócił się do Ministra o informacje dotyczące terminów procedowania wskazanego projektu.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 15 marca 2024 r. poinformowała, że Ministerstwo Sprawiedliwości podjęło próbę uregulowania wskazanego zagadnienia już w roku 2018 w opracowanym projekcie zamian ustawy - Kodeks postępowania cywilnego. Prace legislacyjne w powyższym obszarze były objęte projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten zawierał rozwiązania postulowane zarówno przez RPO, jak i przez samych kuratorów. Przewidywał on m.in. nowelizację Kodeksu postępowania cywilnego, mającą na celu wprowadzenie przepisów regulujących postępowanie wykonawcze w sprawach rodzinnych i opiekuńczych - kompleksowo w jednym akcie prawnym o randze ustawy, Projektowana nowelizacja przewidywała nadto realizację postulatu odnośnie ograniczenia czasu trwania kontaktów w obecności kuratora sądowego. Projekt przeszedł pomyślnie konsultacje społeczne, opiniowanie i stosowne uzgodnienia. Przyjęty został również przez Komitet Społeczny Rady Ministrów. Z uwagi na rozpoczęcie nowej kadencji Sejmu oraz powołanie nowego Rządu uległ on jednak dyskontynuacji. Podsekretarz Stanu zapewniła, że zagadnienie uregulowania postępowania wykonawczego pozostaje nadal w zainteresowaniu Ministerstwa Sprawiedliwości. Pierwotne założenia po ich uszczegółowieniu i uzupełnieniu zostaną uwzględnione w najbliższej propozycji nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i Kodeksu postępowania cywilnego.