Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Petycji Senatu RP w sprawie petycji zawierającej wniosek o nowelizację m.in. Kodeksu wykroczeń w zakresie kontaktów rodzica z dzieckiem z dnia 2024-03-11.
Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Petycji Senatu RP w sprawie petycji zawierającej wniosek o nowelizację m.in. Kodeksu wykroczeń w zakresie kontaktów rodzica z dzieckiem.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę, iż problematyka kontaktów rodzica z dzieckiem pod względem materialno-prawnym została uregulowana w art. 58 § 1-1b k.r.o. oraz w art. 113 - 1136 k.r.o. Pod względem procesowym regulacje odnoszące się do uregulowania kontaktów znajdują się w przepisach o postępowaniu w przedmiocie rozwodu i separacji; w przepisach o postępowaniu w sprawach z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi, w przepisach o zabezpieczeniu roszczeń niepieniężnych oraz w przepisach o postępowaniu w przedmiocie wykonania kontaktów z dzieckiem. Ostatnie ze wskazanych są stosowane niezależnie od tego, czy sposób kontaktów został uregulowany w formie postanowienia o zabezpieczeniu czy w formie postanowienia kończącego postępowanie w przedmiocie ustalenia sposobu kontaktów, w tym zawartego w wyroku orzekającego rozwód. Mając powyższe na uwadze należy dać prymat zasadzie ultima ratio prawa karnego, a tym samym należy dać prymat regulacjom cywilnym, w szczególności przepisom o postępowaniu w przedmiocie wykonania kontaktów z dzieckiem.
Projektowane przepisy nie mogą bowiem naruszać zakazu nadmiernej ingerencji ustawodawcy w prawa i wolności obywateli. Brak określenia tego, do jakiego rodzaju kontaktów przepisy te się odnoszą, brak określenia dolnego progu okresu nierealizowania kontaktów rodzica z dzieckiem oraz nazbyt wysokie ustawowe zagrożenie karą sprawiają, że nie sposób uznać proponowanych rozwiązań prawnych za odpowiadające przesłankom z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Zasada proporcjonalności wymaga, by ustawodawca precyzyjnie określił w ustawie, które zachowania będące zaprzeczeniem ustalonego przez sąd sposobu wykonywania kontaktów rodzica z dzieckiem są tego rodzaju, że wymagają ingerencji prawnokarnej.
Pod względem zasad techniki legislacyjnej, opisane w petycji art. 1061 § 1 i 2 k.w. oraz art. 207 § 4-6 k.k. dotknięte są licznymi wadami. Projektowane w petycji rozwiązania prawne stoją w sprzeczności z pakietem gwarancyjnym określanym zasadą nullum crimen sine lege certa et stricta leżącą u podstaw art. 42 ust. 1 Konstytucji oraz zasady demokratycznego państwa prawnego z art. 2 Konstytucji. W tym kontekście wskazać chociażby należy na niewłaściwe miejsce projektowanych przepisów w systematyce obu kodeksów, co rzutuje z kolei na ustalenie dobra prawnego podlegającego ochronie. Zauważyć należy, że w przypadku obu projektowanych w petycji regulacji z art. 1061 § 1 i 2 k.w. oraz art. 207 § 4-6 k.k. dochodzi również do zachodzenia na siebie wyznaczonych przez te przepisy zakresów kryminalizacji, co jest wynikiem braku przepołowienia obu projektowanych typów czynów zabronionych.
Projektowane przepisy cechuje także nieprawidłowa warstwa językowa oraz brak spójności tejże z nomenklaturą używaną w ramach obu kodeksów. RPO podkreślił, że decyzja o potrzebie objęcia określonych zachowań atakujących dobra chronione prawem, w tym zachowań udaremniających lub znacznie utrudniających kontakty osobie uprawnionej na podstawie orzeczenia sądu lub ugody zawartej przed sądem, oraz ich negatywna ocena pod względem społecznej szkodliwości należy do ustawodawcy.
Mając powyższe na uwadze, Rzecznik zwrócił się do Przewodniczącego o poinformowanie o zajętym stanowisku w przedmiotowej materii.