Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Skarga nadzwyczajna od postanowienia Sądu Rejonowego w sprawie o zniesienie współwłasności.

Rzecznik Praw Obywatelskich, z uwagi na konieczność zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, wniósł skargę nadzwyczajną, zaskarżając postanowienie Sądu Rejonowego w M. z dnia 1 sierpnia 2017 r., w części, tj. w zakresie pkt. 2 postanowienia.

Na podstawie art. 89 § 1 pkt 1) ustawy o SN zaskarżonemu orzeczeniu Rzecznik zarzucił: naruszenie zasad i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji, a mianowicie: art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji, stanowiących gwarancję ochrony praw majątkowych, poprzez pominięcie przy rozstrzyganiu sprawy przepisów o podstawowym znaczeniu dla konstrukcji prawnej własności odrębnej lokalu, co skutkowało destabilizacją stosunków prawnorzeczowych, art. 45 ust. 1 Konstytucji w aspekcie sprawiedliwości proceduralnej, gwarantowanej przez ten przepis, poprzez pozbawienie możliwości uczestniczenia w postępowaniu sądowym i ochrony praw konstytucyjnych w tym postępowaniu - tych osób, których współwłasności dotyczył wniosek o zniesienie wspólności prawa. W stosunku do uczestniczących w sprawie współwłaścicielek naruszenie sprawiedliwości proceduralnej nastąpiło poprzez prowadzenie nierzetelnego postępowania, bez ustalenia jego właściwego przedmiotu i wszystkich uczestników, w efekcie czego uczestniczki znalazły się w pułapce proceduralnej, gdyż nie uzyskały orzeczenia, które rozliczyłoby spadkobierczynie oraz prowadziłoby do powstania własności odrębnej lokali, co było intencją ich wniosku.

Ponadto, na podstawie art. 89 § 1 pkt 2) ustawy o SN zaskarżonemu orzeczeniu RPO zarzucił: rażące naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie: art. 510 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, poprzez niezapewnienie przez Sąd uczestnictwa w postępowaniu o zniesienie współwłasności wszystkim współwłaścicielom nieruchomości w M., art. 622 § 2 kpc, poprzez wydanie postanowienia o zniesieniu współwłasności nieruchomości odpowiadającego treści wniosku, w sytuacji gdy zgodny wniosek pochodził wyłącznie od części, a nie od wszystkich współwłaścicieli, a także był sprzeczny z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, rażące naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie: art. 212 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego w związku z art. 623 kpc poprzez zniesienie współwłasności bez zasądzenia jakichkolwiek spłat czy dopłat na rzecz współwłaścicieli, którzy w wyniku orzeczenia Sądu zostali pozbawieni udziałów w prawie współwłasności nieruchomości w M., przez co nie przyznano wszystkim współwłaścicielom wartości majątkowej odpowiadającej wartości posiadanych przez nich dotychczas udziałów, art. 3 ust. 3 ustawy o własności lokali, poprzez określenie udziałów we współwłasności nieruchomości wspólnej w sposób, który nie odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi.

Uwzględnienie skargi jest konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, ponieważ zaskarżone orzeczenie narusza zasadę zaufania do państwa i prawa i zasadę bezpieczeństwa prawnego, wywodzone z art. 2 Konstytucji. W niniejszej sprawie naruszenie tych zasad przejawia się w wydaniu orzeczenia, które jest niezgodne z normami bezwzględnie obowiązującymi w stosunkach prawnorzeczowych, przez co orzeczenie to nie może zostać ujawnione w księdze wieczystej, a zarazem trwale reguluje sytuację prawnorzeczową uczestniczek. Uczestniczki miały uzasadnione oczekiwanie wobec Sądu, że zniesie współwłasność zgodnie z przepisami prawa o charakterze ius cogens, a niespełnienie tego oczekiwania podważyło ich zaufanie do wymiaru sprawiedliwości oraz pozbawiło bezpieczeństwa prawnego.

Mając na uwadze powyższe, w oparciu o dyspozycję art. 91 § 1 w zw. 115 § 2 in fine ustawy o SN RPO wniósł o uwzględnienie przez Sąd Najwyższy niniejszej skargi nadzwyczajnej oraz o uchylenie postanowienia Sądu Rejonowego w M. z dnia 1 sierpnia 2017 r. w części, czyli w zakresie pkt 2 przekazanie temu Sądowi sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania.