Wystąpienie do Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie dostępności komunikatów wyborczych dla osób z niepełnosprawnościami z dnia 2024-03-28.
Wystąpienie do Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie dostępności komunikatów wyborczych dla osób z niepełnosprawnościami.
Zgodnie z art. 29 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, Polska zobowiązała się do zagwarantowania osobom z niepełnosprawnościami praw politycznych i możliwości korzystania z nich na zasadzie równości z innymi osobami, m.in. przez to, że będą mogły efektywnie i w pełni uczestniczyć w życiu politycznym i publicznym, bezpośrednio lub za pośrednictwem swobodnie wybranych przedstawicieli, włączając w to prawo i możliwość korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego. Cel ten ma być zrealizowany m.in. poprzez zapewnienie, że tryb głosowania oraz stosowane w związku z nim urządzenia i materiały będą odpowiednie, dostępne i łatwe do zrozumienia i zastosowania.
Dostępność wyborów dla osób z niepełnosprawnościami, mimo że jest przedmiotem działań Rzecznika Praw Obywatelskich od wielu lat, w dalszym ciągu pozostaje wyzwaniem. W związku z tym oraz z uwagi na zbliżające się wybory samorządowe, Rzecznik zwrócił uwagę na treści udostępniane przez Państwową Komisję Wyborczą pod kątem ich dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami. Z ubolewaniem należy stwierdzić np., że funkcja uruchomienia napisów zarówno w przypadku retransmisji z wydarzeń, jak i filmów informacyjnych pozostaje nieaktywna.
Jednocześnie RPO podkreślił, że napisy w języku polskim są udogodnieniem skierowanym do zupełnie innej grupy odbiorców niż tłumaczenie na PJM. Grupa osób z niepełnosprawnością słuchu jest zróżnicowana - od osób posługujących się językiem migowym (głównie Polskim Językiem Migowym), poprzez osoby, które zupełnie go nie znają, osoby dla których język polski jest w pewnym stopniu znany, aż po osoby, dla której język polski jest językiem zupełnie obcym. W związku z tym, tłumaczenie na Polski Język Migowy i napisy w języku polskim to formy udogodnień kierowane do różnych adresatów, co oznacza, że każdorazowo powinny być stosowane jednocześnie.
Rzecznik zaapelował ponadto o zweryfikowanie, czy wszystkie elementy strony internetowej Państwowej Komisji Wyborczej spełniają wymagania dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. W szczególności dotyczy to elementów stron internetowych PKW w postaci np. interaktywnych map, zwłaszcza w sytuacji, w której nie ma "manualnego" sposobu oznaczenia interesującego obszaru (jak w przypadku znajdującej się na stronie startowej Państwowej Komisji Wyborczej mapy delegatur PKW). Konieczna wydaje się bowiem analiza, czy są one kompatybilne np. z czytnikami ekranu, co pozwoli osobom z niepełnosprawnością wzroku w pełni zapoznać się z treściami publikowanymi przez Państwową Komisję Wyborczą. Wydaje się również, że osobom z niepełnosprawnościami trudno jest nawigować po stronie internetowej PKW ze względu na układ treści.
Na stronie internetowej Państwowej Komisji Wyborczej można zapoznać się z jednym z istotniejszych dokumentów dla wyborcy z niepełnosprawnością - "Informacją o uprawnieniach wyborców z niepełnosprawnością", który stanowi kompendium wiedzy o uprawnieniach, jakie przysługują wyborcy w związku z jego szczególnymi potrzebami. W związku z tym istotną kwestią jest jak najszersze dotarcie z zawartymi tam informacjami do jej adresatów. Wskazany dokument został przetłumaczony na język angielski, natomiast wciąż brak jest jego pełnego tłumaczenia na Polski Język Migowy. Takie różnicowanie osób posługujących się językami fonicznymi w porównaniu do osób posługujących się językami wizualno-przestrzennymi na korzyść tych ostatnich powinno zostać wyeliminowane.
Kolejną grupą, która mierzy się ze znacznymi trudnościami w dotarciu do zrozumiałych informacji są osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Rozwiązaniem dostosowanym do potrzeb tej grupy byłoby umieszczenie treści dotyczących praw i udogodnień dla wyborców w formie tekstu łatwego do czytania i zrozumienia. Oczywistym jest, że język prawny co do zasady nie jest klarowny dla szerokiego grona odbiorców. Tekst łatwy do czytania i zrozumienia należy odróżnić od opracowań w języku prostym. Prosty język to standard zalecany wszystkim instytucjom zwracającym się do szerokiego grona odbiorców. Z kolei tekst w języku łatwym do czytania i zrozumienia jest adresowany do osób z niepełnosprawnością intelektualną, w spektrum autyzmu, czy osób po urazach neurologicznych. Standardy tworzenia tekstu łatwego do czytania zalecają stosowanie obok tekstu ilustracji lub zdjęć.
W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Przewodniczącego z prośbą o analizę przedstawionych kwestii oraz poinformowanie o działaniach podjętych w celu zapewnienia dostępności materiałów Państwowej Komisji Wyborczej.