Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Zdrowia w sprawie jakości posiłków w szpitalach.

Problematyka jakości posiłków w szpitalach od wielu lat pozostaje przedmiotem zainteresowania Rzecznika Praw Obywatelskich. W dotychczasowych wystąpieniach Rzecznik wskazywał w szczególności na doniosłość wydania przez Ministra Zdrowia rozporządzenia określającego wymagania obowiązujące przy prowadzeniu żywienia zbiorowego w szpitalach.

W odpowiedzi kolejni Ministrowie Zdrowia powoływali się na fakultatywny charakter upoważnienia z art. 72 ust. 6 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, dotyczącego wymagań obowiązujących przy prowadzeniu żywienia zbiorowego typu zamkniętego, mając na względzie normy żywienia oraz wymagania zdrowotne. Uwadze RPO nie uszło, iż w minionej kadencji Parlamentu został złożony projekt ustawy, który sformułował obligatoryjną delegację ustawową dla ministra właściwego do spraw zdrowia, dotyczącą uregulowania wymagań obowiązujących przy prowadzeniu żywienia zbiorowego typu zamkniętego. Projekt ten nie doczekał się jednak uchwalenia, zaś delegacja z art. 76 ust. 6 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia pozostaje niezrealizowana (choć Rzecznik odnotował wysiłki podejmowane w kierunku poprawy jakości posiłków poprzez program pilotażowy "Dobry posiłek w szpitalu").

Rzecznik zauważył, iż delegacja z omawianej ustawy znajduje również zastosowanie w innych zakładach żywienia zbiorowego typu zamkniętego, w tym placówkach edukacyjnych. W stosunku do nich RPO również dostrzegł potrzebę wydania stosownego rozporządzenia. Obok kwestii związanych z kształtowaniem zdrowych nawyków żywieniowych, znaczenia w tym przypadku nabierają również inne. Nie powinno ulegać wątpliwości, że wśród młodszego pokolenia następują zmiany światopoglądowe i coraz większa rzesza uczniów wybiera różnego rodzaju diety bezmięsne. Z przekazywanych Rzecznikowi sygnałów ze strony organizacji pozarządowych wynika jednak, że uczniowie ci napotykają na problemy w korzystaniu z pełnowartościowych posiłków bezmięsnych w placówkach edukacyjnych. Wynikać ma to w szczególności z tego, że posiłki bezmięsne mają być dostępne w formie eliminacji niektórych elementów posiłków, bez zastąpienia ich alternatywą.

W ocenie RPO obecnie obowiązujące rozporządzenie nie tylko nie rozwiązuje omawianego problemu, ale też dodatkowo jego brzmienie powoduje wystąpienie wątpliwości czy określenie tego, jakie posiłki i z jaką częstotliwością mają być podawane w ramach żywienia zbiorowego w szkołach, nie mieści się w ramach upoważnienia z art. 52c ust. 6 ustawy bezpieczeństwie żywności i żywienia. To z kolei wskazuje na potrzebę zastosowania fakultatywnego upoważnienia z art. 72 ust. 6 omawianej ustawy. W wydanym na tej podstawie rozporządzeniu, w ramach "wymagań obowiązujących przy prowadzeniu żywienia" i "mając na względzie normy żywienia oraz wymagania zdrowotne" można już bowiem określić tego rodzaju podstawy jadłospisu, w tym z uwzględnieniem potrzeb osób na dietach bezmięsnych.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o zajęcie stanowiska w niniejszej sprawie oraz przekazanie informacji na temat działań podjętych w omawianej materii.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia w piśmie z 7 maja 2024 r. poinformował, że w trakcie trwania prac legislacyjnych nad projektem ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw została dodana propozycja zmiany brzmienia art. 72 ust. 6 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Prace nad projektem ww. ustawy nie zostały jednak ukończone z uwagi na dyskontynuację prac Rządu w 2023 r. Niezależnie od powyższego, aktualnie trwa etap realizacji programu pilotażowego „Dobry posiłek w szpitalu”. W odniesieniu natomiast dożywienia w placówkach edukacyjnych, żywienie zbiorowe dzieci i młodzieży powinno być zgodne z przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach, w tym z aktualnymi normami żywienia dla określonych grup wiekowych. Podstawę prawną przygotowanego przez Ministerstwo Zdrowia rozporządzenia stanowił art. 52cust. 6 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Zgodnie z art. 52c ww. ustawy, dyrektor placówki może ustalić, w porozumieniu z radą rodziców, szczegółową listę produktów dopuszczonych do sprzedaży lub stosowania w ramach żywienia zbiorowego. W jednostkach systemu oświaty, w których nie funkcjonuje rada rodziców, listę produktów może ustalić dyrektor placówki. Jednocześnie, przepisy rozporządzenia sklepikowego są stale analizowane, a także podejmowane są dodatkowe działania mające na celu zwiększenie świadomości w zakresie prawidłowego żywienia dzieci oraz racjonalizacji żywienia w placówkach oświatowych.