Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Sekretarza Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej w sprawie dostępu do służby wojskowej osób transpłciowych.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na sytuację dostępu do służby wojskowej osób transpłciowych. Jednym z postulatów Rzecznika zawartym w raporcie: "Sytuacja prawna osób nieheteroseksualnych i transpłciowych w Polsce. Międzynarodowy standard ochrony praw człowieka osób LGBT i stan jego przestrzegania z perspektywy Rzecznika Praw Obywatelskich", opublikowanym w 2019 r. była zmiana rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 stycznia 2018 r. w sprawie orzekania o zdolności do czynnej służby wojskowej oraz trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach poprzez usunięcie "transseksualizmu" z listy chorób uniemożliwiających czynną służbę wojskową.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 marca 2024 r. w sprawie orzekania o zdolności do służby wojskowej i trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach, które weszło w życie w dniu 28 marca 2024 r., "transseksualizm" i "obojnactwo" ponownie wymienione są jako choroby i ułomności będące podstawą do orzeczenia przez komisję kategorii "E" lub "N" oznaczających całkowitą, trwałą lub czasową niezdolność do czynnej służby wojskowej. "Transseksualizm" i "obojnactwo" widnieją w wykazie chorób lub ułomności uwzględnianych przy orzekaniu o zdolności do służby wojskowej oraz służby poza granicami państwa, a także o ograniczonej zdolności do pełnienia zawodowej służby wojskowej w poszczególnych rodzajach sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i rodzajach wojsk oraz na określonych stanowiskach służbowych wraz ze wskazaniem kategorii zdolności do zawodowej służby wojskowej oraz warunkach orzeczenia o tych sprawach oraz w wykazie chorób i ułomności uwzględnianym przy orzekaniu o zdolności do pełnienia służby w rodzajach wojsk i służb oraz na stanowiskach służbowych i funkcjach wojskowych wymagających szczególnych predyspozycji zdrowotnych oraz warunkach orzekania w tych sprawach.

W ocenie Rzecznika stan prawny ograniczający dostęp do służby wojskowej osobom transpłciowym i interpłciowym stoi w sprzeczności z aktualnym stanem wiedzy medycznej oraz z Zaleceniami Komitetu Ministrów Rady Europy sprawie praw człowieka członków sił zbrojnych z 2010 r. i może być uznany za przejaw dyskryminacji ze względu na tożsamość płciową. RPO wskazał także, że ze względu na ich przestarzałość, odchodzi się od terminów "transseksualizm" i "obojnactwo", które to pojęcia zostały użyte w rozporządzeniu MON z 25 marca 2024 r., na rzecz określeń "transpłciowość" i "interpłciowość".

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w przedstawionej kwestii.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej w piśmie z 27 maja 2024 r. poinformował, że po rozpoznaniu wszystkich aspektów związanych z warunkami pełnienia służby wojskowej Minister podjął decyzję o rozpoczęciu prac nad regulacjami dotyczącymi zmiany kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej w grupie osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej oraz osoby ubiegające się o powołanie do czynnej służby wojskowej innej niż zawodowa a także żołnierzy rezerwy. Wiąże się to także z wprowadzeniem w miejsce transseksualizmu nowego pojęcia zgodnego z ICD-11: „niezgodność płciowa”. Podobnie działanie planuje się w przypadku pojęcia „obojnactwo”, które można zastąpić pojęciem „interpłciowości” lub całkowicie usunąć przy kolejnej nowelizacji rozporządzenia w sprawie orzekania o zdolności do służby wojskowej i trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich.